- Yalpizdoshlar yoki labguldoshlar eng katta oilalardan biri bo'lib, 250 yaqin turkum va 3500 turga ega. 210 Deyarlik butun yer shariga tarqalgani. Ayniqsa o'rta yer dengizi mamlakatlari florasida ko'p turlari uchraydi. Bu o'simliklar Kanar orollaridan to g'arbiy ximolaygacha bo'lgan xududlarda keng tarqalgani.
- Oila vakillarining xayotiy shakli o'tlar, chala butalar va butalardan iborat tropikda va subtropikda, labgullilarni ko'p sondagi ksyerofit turlari uchraydi. Shu bilan birga o'rmonlarda, o'tloszorlarda ko'plab mezofit turlar tarqalgani.
- Poyalari tik o'suvchi, to'rt sirrali xisoblanadi. Barglari oddiy, yonbargsiz, butun sirrali ba'zan patsimon sirsilgan, harama-harshi joylashadi, siyrak xollarda mutovka bo'lib joylashadi. Poyalari va barglari efir yog'i chikaruvchi bezsimon tuklar bilan koplangan.
- Gullari zigomorf bo'lib ikki jinsli barg so'ltig'idan chisib bitta ko'pincha ikkiga ajralgan gajak bo'ladi. Tupguli shingil, boshcha supugisimon bo'lishi mumkin. ikki harama-harshi barg so'ltig'idan chissan gullar o'zaro birlashadi, natijada doira to'p gul vujudga keladi. Gullari ko'pincha ikki labli.
- Gulsurg'oni zigomorf, besh a'zoli, kosacha bargi besh tishli, tutashgan ba'zan ikki labli, ustki labi uchta bargchali, ostkisi ikki bargchali bo'ladi. Gultoji odatda beshta ikki labli, ostkisi uch tojibargli ustkisi ikki tojibargli. Tojibarglar tutashgan. Yuqorigi lab botis yoki tekis bo'ladi. pastki lablar katta (changlatuvchilar ko'nadigan tekislik)dir.
- Changchilari 4 ta, ba'zan changchilarini soni zaiflashish xisobiga ikkitachaga kamayadi. Oldingi 2 tasi keyingidan kalta changchilar tojibarg nayiga birikkan bo'ladi. Urug'chi senokarp (to'tash tugunchali), ikki uyali bo'lib ikkita meva bargni so'shilishidan tashkil topgan.
- Tugunning xar bir uyasi 2 ta soxta to'sis yordamida bo'linadi, natijada xar bir uyada bitta urug' kurtakli to'rtta uya paydo bo'ladi. Ustuncha tugun pallalarining asos tomonidan chissan bo'lib, u ustuncha ginabazik bo'lib koladi. Tugunning asos tomonida turt pallali disk (xalka) nektardon joylashadi. Entomofil, gullarida protyerandriya kuzatiladi. Mevasi bir urug'li 4 ta yong'okchasimon mevachalarga ajraladi yoki urug' kurtakni hammasini rivojlanmasligi natijasida 3-1 ta yongokchasimon mevachaga bo'linadi. urug'i endospyermsiz murtagi to'g'ri. Labguldoshlarni o'zbekistonda 40 turkumi 210 turi bor. Urug'lari shamol yoki xayvonlar yordamida tarsaladi.
- Labguldoshlarning amaliyotda so'llanilishini sababi ularni poya va barglarida efir moyining borligidir ularni orasida texnikada so'llaniladigan turlar (rozmarin, lavanda, mavrak yoki marmarak), dorivor (zigirik, yalpiz, jambil, arslon suyrus), manzarali (marmarakni ayrim turlari) turlari bor
Do'stlaringiz bilan baham: |