инсулин таъсиридан, гипофизни соматотропинини етишмовчилигидан
секинлашади, ёки баъзи усмаларни ўсиши қалқонсимон безнинг гипо
функцияси натижасида шунингдек катор жинсий гормонлар таъсиридан
кучаяди. Усма ҳужайраларидаги узгаришлар хилма-хиллиги туфайли улар
гормонларни ортиқча таъсирига ва гормонлар етишмовчилигига хар хил
реаксия киладилар. Инсулиннинг секрецияси хаддан ташкари ортганида кўп
усмаларни ўсиши секинлашгани холда, эксперимунтда
Д М Б А индукция
килган инсулинга боғлиқ сут безининг карцимомаси яратилган. Инсулинсиз
бу ўсма ўса олмайди.
Кўп холларда ўсма тўқимаси иннервация қилинмайди. Нерв учлари
(охири) стромада,)нормал бириктирувчи тўқимадан иборат) жойлашади. Бу
ерда хам иннервация етарлича эмас.
Олий нерв фаолияти эндокрин регуляция билан чамбар-час боғлиқ
бўлганлигидан унинг бузилиши гормонлар регуляциясини ўзгаришига, ва
ўсма ўсишига олиб келади.
Нерв тизимини органогенезда иштироки хақидаги далилларни
тупланиши ва уни иннервация қиладиган тўқима тузилишига трофик таъсири
туфайли катор холларда нерв тизимининг функциясини узгариши бевосита
ёки воситали равишда канцерогенез жараёни ва ўсма прогрессияси билан
боғлиқдир.
Бу ерда тукималарнинг митотик фаоллигини адреналин томонидан
регуляцияси алохида аҳамиятга эга. Аниқланишича, тўқимада митозлар сони
репрессор гормонлар-кейлонлар назорати остидадир, улар бўлинувчи
ҳужайраларда хосил бўлади. Айнан бир тўқимада бўлинувчи ҳужайралар
қанча кўп бўлса, кейлонлар миқдори хам шунча юқори бўлади, ва оқибатда
қолган ҳужайраларнинг митотик фаоллиги кучлироқ тўхтайди. Тахмин
қилинишича, организмда ҳужайралар, миқдорини доимийлиги таъминланади.
Нерв тизимининг ҳужайралар кўпайишининг (регуляциясидаги аҳамиятини)
ва демак канцерогенез механизмларидаги аҳамиятини эътиборга олинса,
кейлонларнинг фаоллиги адреналин билан қўшилиб намоён бўлади. Усма
тўқимасида ҳужайралар бўлиниши регуляциясининг ана шу механизми
бузилади.
Ш у н и айтиш керакки, организм канцероген омиллардан химоя
қилиниш воситаларига эга. Булар энг аввал канцерогенларни камраб олувчи,
зарарсизлантирувчи, ва ажратувчи органларнинг, пероксидлар ва радиолизм
махсулотларидан химоя қилувчи ҳужайралар ва макромолекулаларнинг,
иммунологик система ва фагоцитознинг бажарадиган ишидир, булардан
ташқари яна алохида химоя механизмлари хам мавжуд. Буларга ўзгарган
генларни йўқотувчи ва уларни мутациядан сўнг нормал тузилишини
тикловчи репаратив ферментлар (эндонуклеазалар) ҳужайра ва вирусларда
нуклеин кислоталар синтезини ҳужайра ингибиторлари (интерферон), яна
вирусларнинг геномларини репрессияловчи генлар шулар жумласидандир.
359