I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

 Sof  monopoliyada  firmaning  mahsulotiga  talab,  uning  chekli  va  umumiy 

daromadi

19

 

  Monopolist  ham  raqobatlashgan  bozordagi  firma  kabi  chekli  harajat  bilan 

                                                           

19

 B. Salimov va boshqalar. Mikroiqtisodiyot. O`quv-uslubiy majmua. TDIU 

 

 

 

Daromad R

 

 Talab chizig`i

 

Q maxsulot miqdori

 

Q* 

0 

max 

TR 

Q* 

  Firma daromadi 

R 

B

 

A 

C 

Q 

---

 

248 

chekli  daromadni  tengligini  ta’minlaydigan  hajmda  mahsulot  ishlab  chiqarsagina 

maksimal  foyda  olishi  mumkin.  Monopolistning  o`rtacha  daromad  chizig`i  bozor 

talabi  chizig`ini  beradi.  Mahsulot  narxi  shu  mahsulot  ishlab  chiqarish  hajmiga 

bog`liq funktsiya.  

 

 

Ishlab  chiqarish  va  uni  rejalashtirish  to`g`risida  gapirganda,  ular  qisqa  va 

uzoq  muddatda  amal  qilishining  farqiga  borish  muhimdir.  Qisqa  muddatli  deb 

ishlab  chiqarish  omillarini  hech  bo`lmaganda  birontasini  o`zgartirishi  mumkin 

bo`ladigan  davrga  aytiladi.  Shu  vaqt  davomida  o`zgarmaydigan  omillarni  doimiy 

ishlab  chiqarish  omillari  deyiladi.  Masalan,  firmaning  kapitalidan  foydalanish 

yo`nalishini  o`zgartirish  uchun  odatda  uzoq  vaqt  talab  qilinadi.  Yangi  zavod 

loyihalashtirilishi va qurilishi, stanoklar,  boshqa  asbob-uskunalar  buyurtirilishi  va 

joylashtirilishi  kerak,  buning  uchun  bir  yil  va  undan  ortiq  vaqt  ketadi.  Chekli 

daromad chekli xarajatga teng bo`lgan Q

max

ga yetmagunicha firma ishlab chiqarish 

darajasini o`zgartirmaydi. 

Monopolistning  chekli  daromadi  chekli  xarajatlarga  (nuqta  A)  teng  bo'lgan 

miqdorda  tanlab  olinsa,  foyda  eng  yuqori  darajada  bo`ladi.  Keyin  bu  miqdorni 

(nuqta B) sotib olish uchun iste'molchilarni undaydigan narxni topish uchun talab 

egri chizig’idan foydalaniladi.  

Foydani  maksimallashtirish  uchun  bu  qoida  istalgan  raqobatli  firma  va