I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Narx

 

Narx

 

Ishlab chiqarish hajmi

 

Ishlab chiqarish hajmi

 

Talab

 

Talab

 

(a)  raqobatli firmaning  

talab egri chizig’i 

(b) monopol firmaning talab egri chizig’i 

Raqobatli va monopol firmalar uchun talab egri chizig’i 

Rasm 

---

 

243 

qilib  belgilanishi,  tovar  shu  narxda  sotilganda  iqtisodiy  foyda  olinishi  kerakligi 

firma  tomonidan  albatta  hisobga  olinishi  lozim.  Firma  o`z  tovariga  narx 

belgilayotgan 

vaqtda 

foydani 

maksimallashtirishni 

ko`zlaydi. 

Foydani 

maksimallashtiruvchi narx, odatda, monopol bozorda amal qiladi.

 

Misol  tariqasida,  biror  bir  shaharda  suv  ishlab  chiqaruvchi  firmani  ko`rib 

chiqaylik.  1-jadval  monopolistning  daromadi  ishlab  chiqarilgan  suv  miqdoriga 

bog`liq  bo`lishi  mumkinligini  ko`rsatadi.  Jadvaldagi  birinchi  ikki  ustunlar 

monopolist talabini ko`rsatadi. Monopolist 1 litr suv ishlab chiqaradigan bo`lsa, u 

1 litrni 10$dan sotishi mumkin. 2 litr ishlab chiqaradigan bo`lsa, u har bir litrni 9$ 

ga sotishi, ya`ni narxni pasaytirishi kerak. 3 litr ishlab chiqaradigan bo`lsa, u  8$ ga 

narxni  pasaytirishi  kerak.  Va  hokazo.  Agar  raqamlar  bu  ikki  ustun  grafigiga  mos 

bo`lsa, odatda, talab egri chizig`i qiyalashishi kerak. 

 

Jadvalning uchinchi ustunida monopolistning umumiy daromadi ko`rsatilgan. 

Bu  (birinchi  ustun)  sotilgan  suv  hajmini  1  litr  suv  narxiga  (ikkinchi  ustun) 

ko`paytirish natijasiga tengligini ko`rsatadi. To`rtinchi ustunda firmaning o`rtacha 

daromadi, firma tomonidan sotilgan bir litr suvdan keladigan daromadning miqdori 

hisoblangan  va  u  har  doim  narxga  teng.  Bu  monopolistlar  uchun,  shuningdek 

raqobatli firmalar uchun to`g`ridir. 

Jadval 

 

Suv 

hajmi

 

Narx

 

Umumiy 

daromad

 

O’rtacha 

daromad

 

Chekli 

daromad