So'z boshi

6-§. Majburiyatni bajarish joyi tushunchasi va uning ahamiyati
 
Qadimgi  Rim  quldorchilik  davlati  tomonidan  ko'p  mamlakatlarning  bosib 
olinishi  natijasida  va  uning  jahon  bozoriga  chiqishi  sababli  majburiyatlarning 
bajarilishi joyini belgilash ko'p qiyinchiliklarni, murakkablikni talab etdi. Chunki, 
yo'l  masofasi,  tovarlarning  bahosi  har  bir  mamlakatda  o'zgacha  ekanligi,  bozor 

---

iqtisodiy  va  huquqiy  qoidalarining  har  xil  ekanligi  ham  majburiyatlarni  bajarish 
joyini aniqlashda qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. 
 
Majburiyatlarni  bajarish  joyi  doimo  shartnomada  belgilab  qo'yilgan bo'lishi 
lozim edi. Ammo, bajarish joyini belgilash mumkin bo'lmay qolgan paytlarda uni 
shu yerda bajarish mumkin degan taxminlar asosida amalga oshirilardi. 
 
Rim  fuqarolik  huquqida  kreditor  tomonidan  majburiyatni  bajarish  joyini 
alternativ  usulda  ham  belgilashga  ruxsat  berilgan.  Bunday  vaqtda  majburiyatni 
bajarish joyini qarzdor  o'zi tanlash huquqiga ega bo'lgan.
 
Majburiyatni  bajarish  joyi  umuman  belgilab  qo'yilgan  bo'lmasa,  ko'pchilik 
hollarda  qarzdor  yashagan  joy  yoki  ko'chmas  mulk  turgan  joy  bajarish  joyi  deb 
tushunilardi.
 
Rim  fuqarolik  huquqining  o'ziga  xos  xususiyatlaridan  biri,  majburiyatni 
bajarish  joyi  ko'rsatilmagan  taqdirda  ham  Rim  davlati  bu  «Bizning  umumiy 
davlatimiz»  degan  ma'no  asosida  majburiyatlarning  bajarilishi  joyini  ko'rsatib 
berardi.
 
Majburiyatni  bajarish  joyining  ahamiyati  shundan  iboratki,  bu  nizoli 
predmetning  bahosini  aniqlashlik  bilan  bog'liq  bo'lgan.  Nizoli  predmetning 
bahosini  aniqlash,  eng  avvalo  taraflar  o'rtasida  tuzilgan  shartnomada  ko'rsatilishi 
hamda majburiyatning bajarilishi joyidagi mavjud bo'lgan baho bilan belgilangan. 
Ammo,  taraflar  o'rtasida  kelishuvlar  mavjud  bo'lgan  bo'lmasa,  da'vo  qo'zg'atilgan 
joyning qonunlari bilan tartibga solingan.