Ma'ruza konstitutsiya doc

O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy prinsiplari. 
 O`zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  asosiy  prinsiplari  davlat 
suverenitetini, xalq hokimiyatchiligi hamda inson huquqlarini tan olish va ta'minlashga 
qaratilgan.  Konstitutsiyaning  birinchi  bo`limi  suveren  O`zbekiston  davlatining 
mohiyatini  belgilab  beradi.  Bu  mohiyatni  davlat  suvereniteti,  xalq  hokimiyatchiligi, 
Konstitutsiya va qonunlarning ustuvorligi va tashqi siyosat prinsiplari tashkil etadi.  
Suverenitet  -davlatning  eng  muhim  ajralmas  belgilaridan  biridir.  Suverenitet 
ikkita  o`zaro  bog`liq  shaklga  ega  bo`lib,  ular  xalq  (millat)  va  davlat  suverenitetidan 
iborat.  Xalq  suvereniteti  va  davlat  suvereniteti  to`g`risidagi  g`oyalar  shakllanishi  va 
rivojlanishi  o`z  tarixiga  ega.  Bu  masalada  umuminsoniyat  taraqqiyotiga  ulkan  hissa 
qo`shgan  buyuk  shaxslar:  Aflotun,  al-Farobiy,  Amir  Temur,  A.  Navoiy  va  shu  kabi 
mutafakkirlar  qarashlarini  o`rganish  muhim  ahamiyatga  ega.  Ular  bu  tushunchalarga 
turlicha munosabat bildirganlar. 
Xalq  suvereniteti  haqidagi  g`oyani  XIV  asrda  yashagan  yevropalik  mutafakkir 
Marsiliy  Paduanskiy  keng  ma'noda  asoslab,  uning  jamiyat  hayotidagi  ahamiyati 
to`g`risidagi qimmatli fikrlarni ilgari surgan edi. Keyinchalik bu g`oya nazariy jiuatdan 
yanada rivojlantirilib va mazmunan boyitildi.  
Xalq  suvereniteti  davlatning  asosi  va  manbai  xalq  (millat)  ekanligini  anglatadi 
uamda  xalqning  to`la  hokimiyati  va  xalq  boshqaruvi  ma'nosini  bildiradi.  Kupchilik 
davlatlarning  Konstitutsiyalarida  xalq  suvereniteti  g`oyasi  uz  aksini  topdi.  Masalan, 
Fransiya Konstitutsiyasining 3-moddasida, Italiya Konstitutsiyasining 1-moddasida xalq 
suvereniteti g`oyasi mustaukamlab quyilgan. O`zbekiston Konstitutsiyasining 7-modda-
sida xalq suvereniteti g`oyasi to’la uz ifodasini topgan. Hozirgi paytda xalq suvereniteti 
prinsipi va millatning o`z taqdirini o`zi belgilash huquqi xalqaro huquq tomonidan tan 
olingan.  
Davlat  suvereniteti-xalqning  suveren  irodasini  ifoda  etuvchi  davlat 
hokimiyatining  ichki  ishlarda  va  xalqaro  munosabatlarda  butunlay  mustaqil  ekanligini 
bildiradi.  Ya'ni,  mamlakat hududida davlat  hokimiyati  ustun va  boshqa davlatlar  bilan 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
12 
qanday  munosabatda  bo`lishini  o`zi  belgilaydi,  uning  ishlariga  boshqa  davlatlar 
aralashish  huquqiga  ega  emas,  deganidir.  Davlat  suvereniteti  uakidagi  g`oyani  XVI 
asrda fransiyalik mutafakkir Jon Boden ilgari surgan edi.  
Uning  fikricha  suverenitet  davlatning  muuim  belgisi  bo`lib,  suveren  bulmagan 
davlat,  davlat  emas.  J.Boden  davlat  suvereniteti  deganda,  mutloq,  bulinmas  oliy 
uokimiyatni  tasavvur  qiladi.  Davlat  suvereniteti  g`oyasi  uam  bir  qator  davlatlar 
Konstitutsiyalari  mazmunida,  xalqaro  huquq  hujjatlarida  asosiy  urinni  egallaydi. 
Jahondagi  davlatlarni  biri-biridan  farqlovchi  o`z  nomlari  bo`ladi.  Bizning  davlatimiz 
Konstitutsiyasining  1-moddasiga  binoan  -suveren  demokratik  respublika  bo`lib, 
«O`zbekiston»  yoki  «O`zbekiston  Respublikasi»  degan  nomlar  bilan  ataladi,  mazkur 
atamalar bir ma'noni bildiradi. O`zbekiston davlatining nomi va uning ramzlari xalqaro 
shartnomalarda,  davlat  idoralarining  muhrlarida,  xizmat  hujjatlari  va  guvohnomalarida 
ifodalanadi.