Starter elektrodvigatelining elektromexanik tavsifnomasi deb, uning asosiy parametrlarining
Elektromexanik tavsifnoma starter ish rejimining o‘ziga xos tomonlari bilan belgilanadi:
a) iste’mol toki quvvati cheklangan akkumulatorlar batareyasidan olinganligi tufayli starter
qisqichlaridagi kuchlanish doimiy qiymatga ega bo‘lmaydi va yuklama ortishi bilan ma’lum chegaragacha
b) starter qisqa vaqt davomida (10-15 s) ishlaganligi uchun uning quvvati elektrodvigatel
chulg‘amlarining qizib ketish xavfi bilan cheklanmaydi va tavsifnomasidagi maksimal qiymat bilan
c) starter to‘la tormozlanish (yoki qisqa tutashish) va salt yurish rejimlarida ishlashga mo‘ljallangan
va uning qismlari bu chegaraviy rejimlarda yuzaga keladigan yuklamalarga chidamli qilib hisoblangan va
Odatda, starterlarda ketma-ket uyg‘otish tizimiga ega bo‘lgan elektrodvigatellar ishlatiladi, ba’zi
hollarda elektrodvigatelning aylanishlar chastotasini chegaralash maqsadida aralash uyg‘otish tizimi ham
Elektrotexnika kursidan ma’lumki, ketma-ket uyg‘otish tizimiga ega bo‘lgan o‘zgarmas tok
elektrodvigatelining yakor validagi elektromagnit burovchi moment quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
Mexanik isroflar qiymatini taqriban ravishda o‘zgarmas deb qabul qilinsa, starterning burovchi
momenti elektrodvigatelning konstruktiv parametr-lariga, undagi asosiy uyg‘otish magnit oqimiga va yakor
46
YAkor aylanishlar chastotasining ortishi bilan uning chulg‘amlarida qiymati oshib boradigan teskari
EYUK - E
ya
induktsiyalanadi va u akkumulatop kuchlanishiga qarshilik ko‘rsatib, yakor chulg‘amidagi va
unga ketma-ket ulangan uyg‘otish chulg‘amidagi tok kuchini kamaytiradi. Natijada, uyg‘otish magnit oqimi
F kamayib, yakorning aylanish chastotasi yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan katta qiymatgacha ortib ketishi
mumkin. Bu - podshipniklarni, cho‘tka va kollektorni me’yoridan ortiq yeyilishga olib keladi. Bundan
tashqari, markazdan qochma kuch ta’sirida yakor o‘zagidagi o‘tkazgichlar va kollektor plastinalari sochilib
ketishi ham mumkin.
Salt holda ishlaganda elektrodvigatel yakorining aylanishlar chastotasini cheklash maqsadida, ba’zi
starterlarda [St.221, 29.3708 (Rossiya)] uyg‘otish chulg‘amlarini aralash ulash sxemasi qo‘llaniladi, ya’ni
uyg‘otish g‘altaklarining bir qismi parallel, ikkinchi qismi ketma-ket ulanadi. Bunday ulanish sxemasida
yakorning teskari EYUK uyg‘otish chulg‘amining parallel ulangan g‘altaklaridagi tokka qarshilik ko‘rsata
olmaydi, uyg‘otish magnit oqimi F ning qiymati yetarli darajada katta bo‘ladi va bu, yakorning aylanish
chastotasini cheklaydi.
Starterning elektromexanik tavsifnomasi 4.8-rasmda keltirilgan. elektrodvigatelning iste’mol toki
ortishi bilan uyg‘otish magnit oqimi F ham magnitlanish egri chizig‘i bo‘ylab ortib boradi. YUklama
qiymati kam bo‘lganda magnit oqimining o‘sishi tokning ortishiga proporsional bo‘ladi, yuklama qiymati
ortishi bilan po‘latning magnit to‘yinishi natijasida tavsifnomaning bu qismida magnit oqimi juda ham sekin
o‘sadi va amalda uni doimiy deb hisoblasa bo‘ladi. Starter validagi burovchi moment M
s
, yuklama tok past
bo‘lganda parabola bo‘ylab, yuklama ortishi bilan tok qiymatiga proporsional holda ortadi va o‘zining eng
katta qiymatiga starter to‘la tormozlangan rejimda, ya’ni qisqa tutashuv tokida erishadi. Starterning salt
ishlash rejimiga to‘g‘ri keladigan tok qiymatida, ya’ni I = I
0
bo‘lganda burovchi moment M
s
ning qiymati
nolga teng bo‘ladi, yakor aylanishlar chastotasi n
s
esa maksimal qiymatga erishadi. Starterga yuklama
berishning boshlang‘ich qismida yakorning aylanishlar chastotasi taxminan giperbola bo‘yicha kamayadi,
yuklama qiymati I > 0,5 I
qt
dan ortganda, aylanish chastotasining tavsifnomasi deyarli to‘g‘ri chiziq
ko‘rinishiga o‘tadi va nihoyat I = I
qt
bo‘lganda, ya’ni to‘la tormozlanish rejimida n
s
= 0 bo‘ladi.
Starter validagi mexanik quvvat P
s
elektrdvigatelining
elektromagnit quvvat
P
elm
dan mexanik,
magnitli isroflar qiymaticha kam bo‘ladi:
P
s
= P
elm
- P
mex
- P
mag
,
Bunda P
mex
- podshipnik va cho‘tkalardagi ishqalanishga isrof bo‘lgan quvvat; P
mag
- yakorning po‘lat
o‘zagini qayta magnitlash va undagi uyurma toklarga isrof bo‘lgan quvvat.
Starterlarning elektromexanik tavsifnomasida quyidagi rejimlar alohida ahamiyatga ega:
-
Salt ishlash rejimi; Bu rejimda yakorning aylanish chastotasi eng katta qiymatga (
n
s
= n
max
) ega
bo‘ladi, burovchi moment qiymati nolga (
M
s
= 0 ), tok qiymati salt ishlash tokiga (
I
s
= I
0
) teng bo‘ladi;
- Starter validagi quvvatning maksimal qiymatidagi nominal rejim; Aynan shu rejimda
starterning nominal parametrlari belgilanadi: quvvati P
Do'stlaringiz bilan baham: