Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

sindirding
-da. 
Chiroyli qiz ekan, jo‘ra, gap otishni ham 
qoyil bajarding-da.
4
Menga gapiryapsanmi, g‘irt 
sirkach 
ekansan-ku.
Menga gapityapsanmi, g‘irt masxaraboz 
ekansan-ku. 
5
Og‘ayni, chorrahada 
tog‘amning o‘g‘li
 
turibdi, 
burilib ketma
.
Og‘ayni, chorrahada inspektor (DAN xod-
imi) turibdi, ehtiyot bo‘l.
25.6-mashq. 
Uzbaza.uz saytidan olingan quyidagi mantiqiy jumboqning javobini 
toping. 
Jon Smidt yakshanba kuni kechki payt o‘ldirildi. Bu vaqtda uyda 5 kishi bor edi:
1) Janob Smidtning xotini; 2) shaxsiy oshpaz; 3) bosh xizmatkor; 4) xizmatkor; 
5) bog‘bon.
Detektiv ularning har biri bilan suhbat 
qilib, jinoyat sodir etilgan vaqtda nima bilan 
shug‘ullanayotgan ekanliklarini so‘raydi. Shunda:
• Smidt xonim o‘z xonasida kitob o‘qiganini;
• oshpaz nonushta tayyorlayotganini;
• bosh xizmatkor hovlida gul ko‘chatlarini 
qabul qilayotganini;
• xizmatkor idish-tovoqlarni yuvayotganini;
• bog‘bon tomorqaga suv quyayotganini 
aytadi.
Ushbu suhbatdan so‘ng detektiv jinoyatchi 
kim ekanini darhol fosh qiladi. Savol: janob 
Smidtning qotili kim?
Menimcha

---

91
Topshiriq. 
Quyidagi matnni o‘qing. Yolg‘on va vijdon haqida mulohazangizni yozing. 
Avtobusda ketayotganimda, yonimda o‘tirgan bolaning qo‘l telefoni jiringladi.
– Uff, yana oyim telefon qilyaptilar. Gapirmay tur, – dedi u telefonni qulog‘iga olib 
borarkan. Keyin muloyim ovozda onasi bilan gaplashdi:
– Oyijon, xavotirlanmang. Rashid ikkalamiz ingliz tilidan yaxshi javob berolmagandik, 
ustoz olib qoldilar. Hozir qo‘shimcha mashg‘ulot boshlanadi, xayr, – u telefonni o‘chirib 
o‘rtog‘iga yuzlandi. – Ana endi bemalol ikki soat pleysteyshnda o‘tirishimiz mumkin. Bugun 
sendan o‘chimni olaman, – og‘zi qulog‘iga yetib tirjaydi u.
Odobligina ko‘ringan bu bolaning hech uyalmay onasini aldagani menga yoqmadi.
– O‘g‘lim, nega oyingga yolg‘on gapirding? – deb so‘radim sekingina.
– Oyimga do‘stlarim bilan dars tayyorlashimni aytsam, xursand bo‘ladi. Agar musiqa 
tinglab ushlanib qolganimni eshitsa, qo‘l telefoni ishlatishimga ruxsat bermaydi, qattiq 
nazoratga oladi. Kompyuter kafesiga borib uyga kech qolsam, darslarimiz ko‘payib 
ketganini bahona qilib, telefon 
orqali ogohlantiraman. Uydagilar 
tushlik uchun bergan pullarni 
tejab, do‘stlarim bilan shahar 
aylanishga boramiz. Ustozimiz 
yoki ota-onamiz bunga ruxsat 
bermasligini bilganimiz uchun 
ham yolg‘on gapirishga 
majburmiz, –javob berdi Sardor. 
Yonidagi Otabek esa Otabek esa, 
ishonarli yolg‘on gapirish qiyin 
ekanligini tan oldi.
– Matematika darsini yomon 
ko‘raman. O‘qituvchim qancha 
tushuntirmasin, arifmetik 
misol va masalalarni yechishga qiynalaman. Ustozim darsdan keyin o‘zlashtirishda 
orqada qolgan o‘quvchilar bilan qo‘shimcha darsga qolishimni aytganda ham, yolg‘on 
gapirib mashg‘ulotlarga bormaganman. Bu haqida uydagilarni ogohlantirmoqchi bo‘lib 
kundaligimga yozib yuborganda, past baho qo‘yganida ham ota-onamga sezdirmadim. 
Ba’zida, darslarimiz kam bo‘lgan kunlari, sinfdoshlarim bilan internet kafelarga kiramiz. 
U yerda pul to‘lab o‘ynay olmasak ham boshqalarning o‘ynayotganini tomosha qilishimiz 
mumkin. Uydagilar surishtirganda, bilib qolmasliklari uchun, do‘stlarimiz bilan maktab 
kutubxonasida edik, deb aytishga kelishamiz. Bu – yolg‘on gapirish qiyin bo‘lsa ham 
vaziyatdan chiqib ketishning oson yo‘li.
Aslida ko‘zimizga arzimas bo‘lib ko‘ringan yolg‘onlar katta xatolarni keltirib chiqaradi. 
Bu aldovlarning oxiri yaxshilik bilan tugamaydi. O‘zaro ishonch yo‘qoladi. Siz qanday 
fikrdasiz? 
(gulxan.uz)