Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

 
3.Kostenko T.S. i dr. Praktikum po veterinarnoy mikrobiologii i
immunologii.M. 1989. S.193-201.
 
 
Tayanch iboralar: 
klostridiyalar, ekzotoksin, fermentlar, sporalar, anaerob sharoit, 
kultura, shtamm, gaz hosil qilish, oziq muhitlar, vaksina, giperimmun zardob, biosinov. 
 
Patogen anaeroblar. 
Hayvonlar va odamlarda og‘ir o‘tuvchi infeksion yoki 
intoksikasiya jarayonlarni chaqiruvchi mikroorganizmlar qatoriga patogen anaeroblar 
guruhi kiradi. Patogen anaeroblar- bu klostridiyalardir, lekin ularga sporasiz 
fuzobakteriyalar (nekrobakterioz qo‘zg‘atuvchisi) ham kiradi. 
Klostridiyalar- ko‘pgina tuproq anaerob bakteriyalari guruhi bo‘lib, 93 ta turni o‘z 
ichiga oladi. Lekin ulardan sakkiztasi haqiqiy patogen mikroorganizmlardir. Ular qator 
umumiy xususiyatlarga ega. Yosh kulturalar va to‘qimalardan tayyorlangan 
preparatlarda grammusbat, eskilarida – grammanfiy bo‘yaladi. Ularning ko‘pchiligi 
peritirixlar. Markaziy, subterminal, terminal joylashgan oval yoki silindr shaklli 
endospora hosil qiladi. Spora hosil bo‘lishda hujayralar ko‘ndalang o‘lchami 
kattalashadi, shishib, urchiqsimon shaklga kiradi. Maxsus oziq muhitlarda, anaerob 
sharoitlarda o‘sadi. Bu guruh mikroblarining xarakterli xususiyatlari- katalaza 
fermentining yo‘qligi, ular oqsillarni parchalovchi proteazalar hosil qiladi, qator turlari 
saxarolitik aktivlikka ega. Tarkibida farqlanuvchi gemolitik, nekrotik, letal va boshqa 
komponentlari bor, faol ekzotoksin sintezlaydi. 
Har xil turdagi klostridiyalar bir xil antigenga ega- xivchinli, somatik, endotoksinli 
antigenlar. 
Klostridiy avlodi har xil vakillarining ekologik xususiyatlari – saprofitligi, spora 
hosil qilishi tufayli muhitning noqulay sharoitlariga chidamliligi, deyarli barcha 
kontinentlarda ularning keng tarqalganligi (geografik kosmopolitizm) bilan ifodalanadi.
Hayvonlarning oshqozon-ichak trakti ularning rivojlanishi va ko‘payishi uchun 
tipik joy hisoblanadi. 

---

70 
Patogen klostridiylar shizomisetlar 
Schizomycetes
sinfiga, haqiqiy bakteriyalar 
qatoriga- 
Eubacteriales,
basillalar oilasiga-
Bacillaceae
, klostridiy-
Clostridium
avlodiga mansub. Muhim patogen anaroblarga – 
Cl. Chauvoei, Cl. Perfringens, 
Cl.oedematiens, Cl.Septicum, Cl.histoyiticum, Cl.sordelii, Cl.Tetani, Cl.Botulinum
lar
kiradi.
Birinchisi qorasonni, qolgan beshtasi- gazli shish, bradzot, qo‘zilar anaerob 
dizenteriyasini, yuqumli enterotoksemiya, qolgan ikkitasi esa qotma va botulizm 
kasalliklarini chaqiradi. Nekrobakterioz qo‘zg‘atuvchisi ham patogen anaerob, lekin 
klostridiya larga o‘xshamaydi. Shizomisetlar sinfi, haqiqiy bakteriyalar qatori, bakterio 
idlar oilasi (
Bacterioidaceae)
, fuzobakteriy (
Fusobacterium
) avlodiga kiradi.