Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Biokimyoviy xususiyatlari. 
Cl. shauvoei
jelatinani sekin erituvchi proteazani 
sintezlaydi, ivigan zardob va tuxum oqsilini eritmaydi, sutni 3-6 kunda koagulyasiya 
qiladi, cho‘kmasi yumshoq g‘ovak massa ko‘rinishida bo‘ladi. Indol hosil qilmaydi, 
ko‘pchilik shtammlari kamroq vodorod sulfid hosil qiladi, nitratlarni nitritlarga 
aylantirmaydi, metilen ko‘kini rangsizlantirmaydi. Glyukoza, saxaroza, maltoza, 
laktoza, galaktoza, levulyozalarni bijg‘itib kislota va gaz hosil qiladi. 
 Chidamliligi.
Mikrobning sporalari, vegetativ shakliga nisbatan chidamliroqdir.
Chiriyotgan jasadlarda sporalar 3 oy, qon va to‘qima qoldiqlari aralash tezakda 6 oy, 
nosog‘lom xududdagi suv havzalari tubida 10 yildan ortiq saqlanadi. Tuproqda sporalar 
20-25 yilgacha hayotchanligini saqlab qoladi. Qulay sharoitlarda tuproqda vegetativ 

---

71 
shaklga o‘tib, rivojlanishi mumkin. Qaynatganda -2 soatgacha, 110
0
C da 40 daqiqa, 
quritilgan holda 18 yil saqlanadi. Sulema eritmasi (1:500) sporalarni 10 daqiqadan 
keyin, 3% formalin eritmasi 15 daqiqadan keyin, 6% li natriyli ishqor 6-7 kunda, 12% 
lisi 24 soatda o‘ldiradi. 
Patogenligi
. Tabiiy sharoitlarda qoramol va qo‘ylar kasallanadi.Echki, buyvol, 
bug‘ilar kam kasallanadi. Qoramollar 3 oylikdan 4 yoshgacha bo‘lgan davrda ko‘proq 
moyil bo‘lishadi. 4 yoshdan katta hayvonlar immunitet hosil qiluvchi subinfeksiya 
tufayli, 3 oygacha bo‘lgan buzoqlar kollostral immunitet hisobiga kasallikka chidamli 
bo‘ladi. Ot va eshaklar qorasonga moyil emas, ba‘zan cho‘chqalarda kasallik uchrab 
turadi. Tuyalar tabiiy sharoitlarda kasallanmaydi, sun‘iy kasallik chaqirish mumkin. It 
va mushuklar kasallikka moyil emas. Baliqlar qorason bilan kasllsganliklari to‘g‘risida 
ma‘lumotlar bor (F.I.Kagan,1976). Odamlar qorason qo‘zg‘tuvchisiga moyil emas. 
Laboratoriya hayvonlaridan dengiz cho‘chqasi ko‘proq moyildir.
Patogenezi.
Qo‘zg‘atuvchi organizmga oziqa bilan ko‘proq yozda, hayvonlar 
yaylovga haydalganda tushadi. Sporalar organizmga shikastlangan shilliq qavatlar, teri 
yuzasi orqali hashorotlar chaqqanida kiradi. Mikrob oshqozon- ichak traktidan teri osti 
kletchatkasi va mushaklarga , ayniqsa gematoma, ezilgan yoki uzilgan to‘qimalar, 
nekrozli qismlarga o‘tib ko‘payadi, shishlar paydo bo‘ladi. Unda karbonat angidrid, 
vodorod va boshqa gazlar hosil qilib, qirsildoq ovoz beradi. Ba‘zan kasallik karbunkula 
hosil qilmay, septik ko‘rinishda o‘tishi mumkin.