Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Antigen tuzilishi.
Qotma klostridiylarining harakatchan shtammlari somatik-
O 
va 
xivchinli-
H
antigenga ega. Faqat 
O
- antigen harakatsiz. Termolabil 
H
-antigen 
mikrobning maxsus tipligini ifodalaydi. 
Laboratoriya diagnozi
. Laboratoriyaga tekshirish uchun jarohat sekreti, 
zararlangan joyning eng chuqur qatlamlaridan olingan to‘qima bo‘lakchalari yuboriladi. 
O‘lgan hayvonlardan bundan tashqari (5-10 ml) qon, jigar va taloq bo‘lakchalari 
olinadi. 
Laboratoriya tekshirishlari ikki yo‘nalishda olib boriladi: toksinni ajratish, 
qo‘zg‘atuvchi kulturasini ajratib uning zararliligini aniqlash.
Patmaterialdan surtma tayyorlanadi, oziq muhitlarga ekiladi, oq sichqonlarda 
biosinov qo‘yiladi va 10 kun kuzatiladi. Ijobiy natijada 2-3 kunda kasallik belgisi 
namoyon bo‘ladi. 
Tekshirilayotgan materialda qotma toksini ajratilsa, kulturani ajratish uchun 
tekshirish o‘tkazilmaydi. 
 
Quyidagi hollarda qotmaga diagnoz qo‟yildi deb hisoblanadi:
- tekshirilayotgan materialda qotmaning toksini ajratib olinsa (kultura ajratilmasa ham); 
- patmaterialdan qotmaning qo‘zg‘atuvchisiga xos, xarakterli xususiyatga 
ega. toksin hosil qiluvchi kultura ajratib olinsa. Tekshirish muddati 1 5 kungacha. 
Immunitet.
Qotma bilan kasallangan hayvonlarda immunitet paydo bo‘ladi. Aktiv 
immunizasiya uchun konsentrlangan, achchiqtoshli anatoksin ishlatiladi. U yirik 
hayvonlar terisi ostiga bir marta 1 ml, yosh va mayda hayvonlarga 0,5 ml yuboriladi. 
Immunitet 30 kundan keyin hosil bo‘lib, bir yildan ko‘p, otlarda esa 5-6 yil saqlanadi. 
Qotmaga qarshi zardob zarurat paydo bo‘lgandagina ishlatiladi. 
Botulizm
barcha qayvonlarga oid toksikoinfeksion kasallik. Botulinum zaharini 
saqlovchi oziqlarni yeyish natijasida paydo bo‘lib, markaziy nerv sistemasining og‘ir 
zararlanishi, hiqildoq, til va pastki jag‘ning falajlanishi bilan xarakterlnadi. Botulizm 
bilan odam ham kasallanadi. Botulizm 18 asr o‘rtalarida ifodalanib, uning nomi ( kolbasa- 
lot. 
Botulus
) kolbasa yeb kasallangan odamlarda kasallikning birinchi klinik belgilarini 
kuzatishdan olingan. Botulizm qo‘zg‘atuvchisini birinchi marta 1896 yilda van Ermengem 
botulizmdan o‘lgan odamning talog‘ va yo‘g‘on ichagidan ajratdi. Keyingi tekshirishlar 
natijasida tabiatda – 
Cl. botulinum
ning 7 ta tipi borligi aniqlandi- 
A, B, C, D, E, F, Y
. 
Ular o‘zaro ekzotoksinning antigen tuzilishi bilan farq qiladi. 

---

76