Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

9.3. Нефтли йўлдош газнинг (НЙГ) утилизация қилишнинг 
замонавий технологияси
Тошкент шаҳрида Европа ва Марказий Осиѐ давлатларининг 
―Ўзбекистонда йўлдош газни утилизация қилишнинг тажрибаси ва 
нефтгаз тармоғида Тоза ривожланиш механизми лойиҳасини жорий 
этиш‖ масаласи бўйича «Узбекнефтгаз» Миллий холдинг компанияси 
томонидан анжуман ташкил этилган бўлиб, унда йўлдош газни 
ѐқишни қисқартириш бўйича Ўзбекистондаги Жаҳон банки билан 
Глобал ҳамкорлик муаммолари кўриб чиқилди. Анжуманда 
атмосферага чиқариладиган газни чиқиндиларини имконият 
даражасида камайтириш усуллари муҳокама қилинди. 
Анжуманда бугунги кунда иқлимнинг глобал ўзгариши катта 
муаммоларни келтириб чиқараѐтганлиги белгиланди. 
Халқора 
ташкилотлар 
томонидан 
парник 
газларини 
чиқиндиларини 
камайтириш йўллари тадқиқот қилиш ва иқтисодий ривожланишга 
ўтиш, углеводород таркибли ѐнилғи турларидан кам миқдорда 
фойдаланишга қарамасдан кўпгина нефть конлари орқали млрд.м
3
 
нефтли газларни ѐқилаѐтганлиги маълум қилинди.
Ҳар йили 170 – 180 млрд. м
3
газ ѐқилаѐтганлиги, шу газнинг 
ҳажми Европа Иттифоқининг учдан бир қисмини газ билан 
таъминлаши мумкин эканлигига баҳо берилди. Ёқиш натижасида 
углерод икки оксидини чиқиндиларининг ҳажмини камайтириш 
мумкин бўлганда, худди шунга тенг равишда йўллардаги 70 миллион 

---

310 
автомобиллар қисқарган ва атроф муҳитга заррали таъсир этишлар 
ҳам катта кўрсатгичга камайтирилган бўларди. 
Тақрибан баҳолашга мувофиқ ―Ўзбекнефтгаз‖ Миллий холдинг 
компаниясининг ―Ўзбекнефтқазибчиқариш‖ компаниясига қарашли 
конларида 1,2 – 1,5 млрд.м
3
га яқин ҳажмдаги газ ѐқилмоқда. 
Бугунги кунда ―Ўзбекнефтқазибчиқариш‖ компанияси Бухоро – 
Хива нефтгазлилик регионидаги нефть конларидаги нефтли йўлдош
газларни утилизация қилиш йўналиши бўйича аниқ натижаларга 
эришган: компрессор усулида Кўкдумалоқ конидаги йўлдош газларни 
утилизация қилиш амалга оширилмоқда. Бир кунда газни утилизация 
қилиш ҳажми 11,5 млн.м
3
ни ташкил қилади. Шимолий Шўртан ва 
Шакарбулоқ конларидаги ишлатиш схемаларини ва жиҳозларни 
технологик таркибини ўзгартириш ҳисобига 850 минг.м
3
нефтли газ 
утилизация қилинмоқда. 
«Ўзбекнефтгаз» Миллий холдинг копанияси 2015 йил охирида 
нефтли йўлдош газни утилизация қилиш кўрсатгичини 95% га етказиш 
мўлжалланган эди ва бу лойиҳа учун 150 млн. доллар ажратилган. 
Бугунги кунда ушбу режа тўлиқ амалга оширилган. ―Муборак газни 
қайта ишлаш заводида ‖ ҳамда Қашқадарѐ вилоятининг паст босимли 
нефть конларининг гуруҳларида НЙГни утилизация қилиш учун 
қуввати 900 млн.м
3
бўлган иккита СКС қуриш амалга оширилган.