Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

To’garakning faoliyati.
To’garakning faoliyati yuqorida aytganimiz-
dek muntaazam ravishda xaftada bir marta o’tkazib turiladi. To’garakda 
ishlar sektsiyalar ya’ni bo’limlar bo’yicha olib boriladi. Har bir bo’limda 
eng kamida 5-tadan a’zo bo’lishi lozim. Har bo’lim rahbari to’garak 
a’zolariga olib boriladigan ishlarni bo’lib beradi. Masalan, ‚Yosh o’lka-
shunos‛ bo’limida ishlar quyidagicha bo’lishi mumkin: Buyuk tabiiy 

---

geograf olimlar merosini o’rganish; Tabiiy geografik sharoit komponent-
larini o’rganish (tog’ jinsari, relef, iqlim, ichki suvlar, tuproq o’simlik va 
hayvonot dunyosini o’rganish), landshaftlarni o’rganish; ob-havoni 
o’rganish va h.k. 
Geografiya to’garagida ilmiy ishlarni olib borishda geografik 
tadqiqotlar olib borish bo’yicha nashr etilgan metodik qo’llanmalar katta 
yordam beradi. Masalan, joyni geoglogik sharoitini, o’simlik va hayvonot 
dunyosi, tuprog’i, tarixi, arxeologik yodgorliklarini o’rganish bo’yicha 
nashr qilingan metodik qo’llanmalar katta ahamiyatga ega. 
Iqtisodiy geografik yo’nalishda olib boriladigan to’garak ishlarida 
statistik ma’lumotlar, iqtisodiy ma’lumotlar, iqtisodiy sharoitni tavsifiga 
bag’ishlangan qo’llanmalar va mongografiyalar katta ahamiyatga ega. 
To’garakda to’garak a’zolari haqida ma’lumotlar jurnali, har bir 
to’garak a’zosida esa kundalik bo’lmog’i lozim. Chorak oxirida yoki o’quv 
yilining oxirida har bir tarmoq o’z qilgan ishlari haqida hisobot beradi. 
Ular asosida to’garak raxbari umumiy yakuniy hisobot tayyorlaydi. 
 
17.2.2. Geografik jamiyat, klub va o’lkashunoslik muzeyi. 
Sinfdan tashqari ishlarni mazkur shakli yangi hisoblanadi, chunki u 
ilgari maktabdan tashqari ishlar toyifasiga kirar edi va maktabdan tashqari 
muassasalar tomonidan tashkil qilinar edi. Masalan. ‚Globus‛ geografiya 
jamiyati yoshlar kulubini tarkibida keng tarqalgan edi. 
Geografiya to’garagiga qaraganda geografiya jamiyatida a’zolar 
ko’proq bo’ladi va uning faoliyati turli tumanligi bilan ajralib turadi. 
Geografiya jamiyatining maqsadi o’quvchilar orasida va maktab joylash-
gan hududda geografik bilimlarni tashviqot qilishdan iborat. Geografiya 
jamiyatida o’quvchilar izlanuvchanlik va tadqiqotchilik faoliyati bilan 
shug’ullanadi. 
Geogafik izlanuvchanlikda o’quvchilar kutubxonadagi mavjud xujjat-
larni o’rganishadi, ya’ni arxiv materiallari, foto rasmlar, davriy nashriyot 
materiallari, amaliy va ilmiy-ommabop adabiyotlar, statistik materiallar, 
geografik kartalar, rasmlar va kartinalarni o’rganishadi. 
Geografik izlanishda maxalliy aholidan so’rov o’tkazish ham katta 
axamiyat kasb etadi. Izlanuvchanlikda kuzatish katta o’rin tutadi. Bunda 
tabiat, tabiat hodisalari, ishlab chiqarish jarayoni kuzatiladi. Izlanuvchan-
likda eski va yangi kartalarni solishtirish ham muhim natijalarni berishi 
mumkin. 

---

Izlanuvchanlikdan so’ng o’quvchilarni tadqiqot ishlariga qiziquv-
chanligini oshirish lozim. O’quvilar tadqiqot ishlariga jalb qilinganda 
ularni tadqiqot o’tkazish usullari bilan tanishtirish lozim. Shundan so’ng 
ularda tadqiqot o’tkazish uchun mustaqil ishlar topshirish mumkin. Bunda 
o’quvchilar matematik, kartografik usul bilan hamda geografik asbob-
uskunalar, jihozlar va priborlar bilan ishlash ko’nikmasiga ega bo’lishlari 
shart. Tadqiqot ishlari quyidagi yo’nalishlarda olib borilaishi mumkin: 
joyni tuprog’ini o’rganish va kartaga tushirish; joydagi antropogen 
landshaftlarni o’rganib ularni geografik kartaga tushirish, joydagi ishlab 
chiqarish korxonalarini o’rganish va h.k.