143
TA‟LIM JARAYONIDA AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA
TEXNOLOGIYALARINING AHAMIYATI
N.Egamberdiyeva,
О
ʻ
zMU katta о
ʻ
qituvchisi
Ta‘lim-tarbiya jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishning
samarasi hozirgi zamon fan-texnika taraqqiyoti hamda axborot oqimining tobora ortib borishi,
ular asosida bajariladigan jarayonlarni yanada tezroq amalga oshirishni talab qiladi. О
ʻ
zbekiston
Respublikasining ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖da ta‘lim-tarbiya sohasini isloh qilishning
asosiy omillaridan biri о
ʻ
quv jarayoniga zamonaviy axborot-kommunikatsiyalarini joriy etishdir,
deyiladi. Shu bois bugungi kunda zamonaviy texnika vositalariga asoslangan kompyuter texno-
logiyalarini о
ʻ
quv jarayoniga, jamiyat faoliyatining barcha jabhalariga tatbiq etish davr talabiga
aylangan.
Respublikamizda ta‘lim tizimining asosini yuqori sifatli texnologiyalar muhiti tashkil etib
bormoqda. Uning rivojlanishi texnik jihatdan murakkab sanaladi, ammo bunday muhit ta‘lim
tizimini
takomillashtirishga, axborot-texnologiyalarini joriy etishga xizmat qiladi. Bugungi
kunda ta‘lim tizimi xodimlari oldiga qо
ʻ
yiladigan talab, bu boradagi dunyoqarashlarni keskin
о
ʻ
zgartirishni, kompyuter texnikasi va axborot-kommunikatsiya texnologiyasi vositalaridan bar-
cha fanlarni о
ʻ
qitishda, auditoriyadan tashqari о
ʻ
tkaziladigan
tadbirlarda, umuman, hayotimiz-
ning har bir sohasida foydalanishni talab etadi. Albatta, buning uchun birinchi navbatda о
ʻ
z fani
bо
ʻ
yicha chuqur bilimga va bu bilimlarni talabalarga yetkaza olish qobiliyatiga ega bо
ʻ
lishi ke-
rak. Ana shu qobiliyatni yanada yaqqolroq namoyon qilish va yuqori natijalarga erisha olish
uchun, shubhasiz, о
ʻ
qitishning zamonaviy vositalari – kompyuter va boshqa axborot-kommu-
nikatsiya texnologiyasi vositalaridan foydalana olish va ularni ta‘lim-tarbiya jarayonida qо
ʻ
llash-
ni bilishi kerak. Shuni unutmaslik kerakki, AKTdan foydalanish degani hamma talaba kompyu-
ter yonida о
ʻ
tirishi kerak yoki har bir talaba kompyuterda shug‗ullanishi kerak, degani emas.
Ta‘limda kompyuter texnologiyalaridan foydalanishning eng asosiy jihatlari deb quyi-
dagilarni belgilash mumkin:
– kompyuter imkoniyatlari cheksiz bо
ʻ
lib, har bir talaba ma‘lum bir fanni о
ʻ
zlashtirish jara-
yonida va kerakli bilimlarni egallashda, shaxsiy ehtiyojidan
kelib chiqqan holda qancha о
ʻ
qish
talab qilinsa, shuncha о
ʻ
qib о
ʻ
rganishi, о
ʻ
ziga moslashtirishi mumkin;
– kompyuter texnologiyalari dasturlari modulli ta‘lim asoslari negizida quriladi;
– talaba tomonidan alohida-alohida о
ʻ
zlashtirilgan har bir о
ʻ
quv fani doirasida amalga
oshiriladi;
– talabalar о
ʻ
quv
jarayonidan sо
ʻ
ng, о
ʻ
ziga qulay vaqtda, ish jarayonidan uzilmagan holda
foydalanishi mumkin;
– talabalar ta‘lim muassasasidan qanchalik uzoqda joylashishidan qat‘iy nazar, о
ʻ
quv jarayo-
nini tashkil qilinishiga imkon yaratadi;
– bu jihatning foydaliligi natijasida iqtisodiy tejamkorlikka erishiladi;
– talabalarning yangi vazifalari nazarda tutiladi, ularga nisbatan talablar an‘аnaviy ta‘limdan
keskin farq qiladi;
– axborot-kompyuter texnologiyalarining barcha yangi dasturlaridan, kompyuter tarmoq-
laridan, multimedia tizimi kabilardan oqilona foydalaniladi;
– kompyuter texnologiyalari
asosida о
ʻ
qitish ma‘lum darajada ijtimoiy zо
ʻ
riqishning oldini
oladi, chunki yashash va moddiy sharoitidan qat‘iy nazar, hamma talabalarga bir xil bilim
faoliyatini faollashtirishga sharoit yaratadi, imkon beradi.
144
Kompyuter texnologiyalari dasturlarini о
ʻ
quv jarayoniga tatbiq etish yо
ʻ
li bilan yuqorida
qayd etilganlarning barchasini amalga oshirish mumkinligini quyida kо
ʻ
rib chiqishimiz mumkin:
- joydan unumli
foydalanish imkoni yaratiladi;
- kо
ʻ
rgazmalilik bayon etish imkoni mavjud bо
ʻ
ladi;
- vaqtdan unumli foydalanish imkoni – kompyuter texnologiyasi yordamida dars jarayoni
davomida nazariyani amaliyotga bog‗lab olib borishiga sharoit yaratiladi;
- axborotni muntazam yangilab turish imkoni – bunda elektron darsliklarda yangi ma‘lu-
motlarni bir necha daqiqalarda dasturga kirib о
ʻ
zgartirish mumkin;
- talabalarning bilim darajalarini har tomonlama tizimli va yaxlit tekshirib kо
ʻ
rish imkoni –
barcha multimedia darsliklarida talabalarning о
ʻ
zlashtirganlik darajasini tekshiruvchi topshiriqlar
va test savollari kompyuter yordamida avtomatik ravishda bajariladi;
- zamonaviy talabaning takomillashish imkoni – XXI asr - kompyuter texnologiyalari asri,
ta‘lim tizimi xodimlari, ayniqsa, о
ʻ
qituvchilar ham davr bilan
hamohang holda axborot komp-
yuter texnologiyalarining barcha imkoniyatlaridan samarali foydalanadi. Bundan tashqari, о
ʻ
zbek
tili darslarida kompyuter yordamida quyidagi о
ʻ
yin topshiriqlardan foydalanish mumkin. Masa-
lan, ―Kompyuter diktant‖ topshirig‗ining asosiy maqsadi talabalarning о
ʻ
zbek tili fanidan olgan
bilimlarini hamda kompyuterda yoza olish qobiliyatlarini oshirishdan iborat;
- talabalarning faolligi oshib, fanga, ilmga bо
ʻ
lgan e‘tibori va qiziqishining kuchayish im-
koni – talabalar axborot-resurs markazlariga yangi mavzuni
yana bir bora qaytarib, о
ʻ
zlashtirib,
mustahkamlab, о
ʻ
z fikrlarini erkin bildiradi;
- kompyuterda ishlash malakasini rivojlantirish imkoni – jamiyatning har bir a‘zosi, shu
jumladan, talabalar ham internet tarmoqlari va elektron manbalaridan ma‘lumotlarni mustaqil
ravishda olishlari, ularning intellektual salohiyatini oshiradi;
- ilmiy-amaliy tekshirib kо
ʻ
rish, ijodiy yondashish va tanqidiy fikrlash imkoni - talabalar
elektron darsliklar, internet tarmoqlariga kirib fanga tegishli yangi kiritilgan ma‘lumotlarni izlab
topishi, kuzatish yо
ʻ
li bilan ma‘lumot yig‗ishi, ularni saralash, tartibga va tizimga solishi, tahlil
qilishi, nazariy bilimlarni tadqiq qilishi, natijalarni taqdimotlar
yordamida asoslab berishi
imkoniga ega bо
ʻ
ladi.
Xulosa qilib aytganda, ta‘lim-tarbiya jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyala-
ridan foydalanish talabalar bilim samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga egadir, shu bilan
birga zamonaviy о
ʻ
qituvchi ta‘limda nafaqat mavjud samarali usullardan foydalanib dars о
ʻ
tishi,
balki о
ʻ
zi ham yangi pedagogik va axborot-kommunikatsion texnologiyalar ishlab chiquvchisi va
о
ʻ
z mehnatining tashkilotchisi, tanqidchisi ham bо
ʻ
la olsin, u tayyorlagan mutaxassis dunyoning
istalgan davlatidagi kadrlar bilan ham ilmda, ham mahoratda, ham odob-ahloqda raqobatlasha
olsin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
