Buxoro davlat universiteti utayeva feruza xolmamatovna

Sulton Sanjar maqbarasi
- Marv (Turkmaniston)dagi me’moriy 
yodgorlik (XII asr 40 - yillar).
 
Sulton Sandjar maqbarasi, shuningdek 
“Dar al-Axir” deb nomlangan, Marvning eng ajoyib me'moriy 

---

27 
yodgorligi. Bu shunchaki saljuqiylarning eng katta yutuqlari va eng 
katta boyligini anglatadi. Sulton Sandjar maqbarasi qadimgi Sulton 
shahri Qala qalbida joylashgan. Yaqinda yirik ibodatxonalar mavjud: 
Saljuq hukmdori saroylari va masjid bor. Sulton Sandjar maqbarasi 
me’morchiligi birlik va mutanosib simmetriya bilan hayratlanarli. 
Poydevor devorlari zich joylashgan. Devorning o‘rtacha uzunligi 27 
m. Maqbara dengiz sathidan 38 m balandlikda joylashgan. 
Sulton Sanjar (1157 -yilda vafot etgan) maqbarasi bizgacha xaroba 
holda yetib kelgan. Maqbara murabba tarhli (tashqarisi 27x27 m, 
ichkarisi 17x17 m). Xona balandligi 36 m (ichki gumbazgacha, tashqi 
gumbaz saqlanmagan). Mahobatli to‘rtburchak devor (balandligi 15 m, 
qalinligi 5 m) ustiga 8 qirrali poy gumbaz (qalinligi 1,5 m) 
o‘rnatilgan. Poygumbaz 3 pog‘onali. 1 - pog‘onasi 4 tomondagi 
ravoqlarga tayangan, 2 - pog‘onasidagi mayda ravoqchalar 6 qirrali, 3 - 
pog‘onasi ustiga gumbaz o‘rnatilgan. Maqbara ichki devorlarida oq, 
ko‘k va qizil rangli bo‘yoqlar saqlangan. Nozik islimiy naqshlar bilan 
bezatilgan devor tepasida yozuvlar, sharqiy gumbazga ishlangan 
ganchkor naqshlar zaminida me’mor nomi qayd etilgan. Maqbaraga 
Saljuqiylar saroyi va masjid tutash bo‘lgan. Sulton Sanjar maqbarasiga 
turli urushlar ko‘p putur yetkazilganiga qaramay, o‘z mahobatini 
yo‘qotmagan. 1980 -yilda qayta tiklangan. 
Alambardor 
maqbarasi 
- 
Turkmanistondagi 
me’moriy 
yodgorlik (XI asr). Somoniylar sulolasidan Muntasir (1005 -yil vafot 
etgan) dafn qilingan deb taxmin etiladi. Maqbara peshtoq gumbazli, 
bir xonali, murabba tarhli (10,35x10,35 m), devorlari qalin, gumbaz 
osti bag‘allariga g‘ishtlar mavjli shaklda terilgan. Bosh tarzi uch 
qismga bo‘lingan. O‘rtadagi chuqur ravoqli peshtoq va ikki yonidagi 
yassi ravoqda g‘ishtlar naqsh hosil qilib terilgan.