O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

Kоllеjlаr
- (Colleges of Higner Education)- univеrsitеtlаrdеk ilmiy dаrаjа 
(fаqаt bаkаlаvr dаrаjаsidа) vа оliy mа`lumоt hаqidа diplоm bеrаdi. Lеkin 
univеrsitеtlаrdаn fаrqli hоldа ulаr rаssоmсhilik, dizаyn, musiqа, tеаtr sаn`аti, 
tа`lim kаbi tоr sоhаlаrdа iхtisоslik bеrаdi. 
⚫
Pоlitехnikа institutlаri
- muhаndislik mutахаssisligini bеrаdi.
⚫
Klаssik univеrsitеtlаr
- hоzir Buyuk Britаniyadа 102 tа univеrsitеt mаvjud 
bo‘lib, ulаrning ko‘plаri dаvlаtgа qаrаshlidir. O‘qish muddаti tаlаbа tаnlаgаn 
mutахаssislikkа vа dаrаjаgа bоg‘liq bo‘lаdi. 
Alohida ta’kidlash lozimki, Buyuk Britaniyaning barcha kollejlarida ta’lim 
tizimi ishlab chiqarish bilan bevosita aloqador. Kollejlarda bir yildan besh yilgacha 
ta’lim beriladi. Buyuk Britaniyaning oliy ta’lim tizimini esa an’anaviy tarzda 
akademik universitet va kasbga yo‘naltirilgan politexnik kollejlar tashkil qiladi. O‘z 
navbatida tarkibiga ko‘ra Britaniyaning universitetlari kollegial va unitarga 
bo‘linadi.
Kollegial universitetlarning yorqin namunasi sifatida o‘z tarkibiga 30 kollejni 
qamrab olgan Oksford yoki 29 kollejdan iborat Kembridj universitetlarini keltirish 
mumkin.

---

29 
Unitar universitetlar tarkibiga esa fakultet o‘quv bo‘limlari kiradi. 
Universitetlar faoliyati qirolning xartiyasi yoki ustavlar asosida tartibga solinadi. 
Britaniya universitetlarining rasmiy rahbari qirolicha tomonidan tayinlanadigan 
kansler bo‘lib, odatda u rasmiy shaxs bo‘lib hisoblanadi. Universitet 
ma’muriyatining haqiqiy rahbari vitse-kansler (kansler o‘rinbosari) yoki (masalan, 
Shotlandiyada) rektordir. Buyuk Britaniya universitetlari o‘z ta’lim darajalarini 
berishi bo‘yicha birinchi va oliy toifalarga bo‘linadilar. Ko‘pchilik universitetlarda 
tabiiy va gumanitar fanlar bo‘yicha birinchi bakalavr akademik daraja beriladi. 
Birinchi darjani beruvchi kurslar 3-4 yil (tibbiyotda 6 yil) belgilangan. Birinchi 
daraja ikki turga, ya’ni rasmiy va ananaviyga bo‘linadi. Rasmiy daraja belgilangan 
kursdagi (ko‘p hollarda asosiy va bir nechta qo‘shimcha) fanlarni chuqur 
o‘zlashtirishni taqozo etadi. An’anaviy darajadagi kurslarda esa ko‘proq fanlarni 
keng o‘rganish zarur bo‘ladi.
Buyuk Britaniya oliy o‘quv yurtlarida oliy daraja fan magistri va falsafa 
doktoriga bo‘linadi. Fan magistri yoki san’at magistri talaba 12 yil o‘qigandan so‘ng 
va bakalavr darajasini olgandan keyingina beriladi. Oxirgi vaqtlarda mamlakatda 
falsafa magistri darajasi ham joriy etildi. Bu daraja 2 yil va undan ko‘p muddatda 
ilmiy-tadqiqot ishlari bajarilganida beriladi. Magistr darajasi Buyuk Britaniyada 
ko‘p tarqalmagan, uni ko‘p hollarda doktorlik tayyor lovidan o‘tib bo‘lmaganlarga 
beriladi. Falsafa doktori darajasi mamlakatda eng yuqori ilmiy daraja hisoblanadi. 
Bu daraja doktorlik dissertatsiyasi tayyorlanib, muvaffa qiyatli himoya qilingandan 
so‘ng beriladi.
Odatda bunday ishlarni tayyorlashga 3 yil ajratiladi. Alohida holatlarda 
fan va amaliyotning rivojiga ulkan hissa qo‘shganlarga fan doktori yoki adabiyot 
doktori oliy darajasi beriladi. Hozirgi davrda Buyuk Britaniyada 90 ta universitet va 
64 ta boshqa oliy ta’lim muassasasi faoliyat ko‘rsatmoqda. Mamlakatning eng 
qadimgi universitetlari bo‘lib, Oksford (1167 yilda asos solingan) va Kembridj 
(1209 yilda tashkil etilgan) universitetlari hisoblanadi. Umuman olganda, Buyuk 
Britaniyaning ta’lim tizimi uzoq tarixiy davrda bosqichma-bosqich takomillashib 
bordi va ko‘plab mamlakatlar uchun andoza bo‘la oladigan darajaga yetdi.