O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun dasturlar.
Buyuk Britaniyadagi 
maktabgacha ta’lim o‘quv rejasida nafaqat umumiy ta’lim jarayoniga urg‘u beriladi, 
balki boladagi o‘qish va hisoblash kabi ko‘nikmalarga alohida ahamiyat beriladi. 
Bunda 4-5 yoshdagi bolalar rivojlanishning olti yo‘nalishidagi aniq ko‘nikma va 
bilimlari belgilandi: shaxsiyatlik; ijtimoiyemotsional; kommunikativ; xabardorlik; 
matematik; jismonan; ijodiy.
Maktabgacha yoshdagi bolalar ko‘p o‘ynashlari kerak, lekin adabiyot va 
matematikani bilish doirasidagi talablar shunchali yuqoriki, o‘yin uchun vaqt 
qolmaydi. Masalan, savodxonlik borasida gap ketganda besh yasharlik bolalar 
quyidagilarni bilishlari kerak:
– so‘z boshi va oxiridagi tovushlarni aniqlash;

---

26 
– tovush va harflarni ajrata bilish;
– alifbodagi hamma harflarni aytish;
– oddiy so‘zlar va gapni o‘qish;
– o‘z ismini yozish;
– oddiy so‘zlarni yozishda fonetika bilimlaridan foydalanish.
Bunday maqsadlar yuqori texnologiyali dasturlar yaratilishiga olib keladi. 
Ularda har bir mashg‘ulot uchun nafaqat pedagog tomonidan aniq harakatlar ketma-
ketligi, balki olinadigan natijalar ham bayon etilgan. 
So‘nggi yillarda Britaniya hukumati maktabgacha ta’lim tizimini 
rivojlantirishga alohida e’tibor qaratmoqda. Chunki maktabgacha ta’lim tizimini 
mazmunan boyitish mamlakat kelajagini belgilaydi. Ayni paytda Buyuk 
Britaniyaning maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishda pedagoglar va ota-
onalarning roli katta bo‘lib, ular hukumatning bu sohadagi siyosatini belgilashga o‘z 
hissalarini qo‘shmoqdalar. Umuman olganda bugungi kunda mamlakatda milliy 
xususiyat va an’analarni saqlagan holda maktabgacha ta’limga oid yangi o‘quv-
metodik va me’yoriy-huquqiy hujjatlar ishlab chiqilib amalga tatbiq etilmoqda.
Buyuk Britaniyada bazaviy-maktabgacha ta’lim tizimi dunyodagi eng ilg‘or 
o‘quv-uslubiy me’yorlarni o‘ziga singdirgan hamda u ta’limning boshqa tizimlari 
bilan uyg‘unlashtirilgan (2.1-rasm). 
Doktorantura (3-5 yil) 
O
li
y
t
a’
li
m
Magistratura (1-2 yil) 
Bakalavriat 3-4 yil (tibbiyot yo‘nalishi 6 yil) 
Oltinchi sinf «Sixth Form» 
Umumiy 
maktab 
Savodxonlik 
maktabi 
Zamonaviy 
o‘rta maktab 
Shahar texnologik 
kolleji 
U
m
um
iy
m
aj
buri
y
t
a’
lim
T
o‘
liq
o‘
rt
a
ta
’
lim
Boshlang‘ich ta’lim 
Maktabgacha ta’lim