G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

 
 
 
 
 
 
 
 
13.11- rasm
.
Devoriy punktlar
Chizmada: a – umumiy ko‘rinishi;b – vertikal kesma;d – gorizontal kesma; 
1 – chegaralovchi shpilka; 2 – qisib qoluvchi moslama. 

---

235 
turlicha bo‘lishi mumkin (13.11-rasm). Devoriy (biqin) doimiy marksheyderlik 
punktlari oltiburchakli qoziq shaklida bo‘lishi mumkin.Devoriy doimiy 
marksheyderlik punktlardan shovunlarni osish uchun (teodolitni markazlashtirish 
uchun) maxsus o‘zi markazlashadigan xalqadan foydalanish qulay hisoblanadi.
Doimiy punktlarni o‘rnatishda poligon koordinatalarini hisoblash jadvalida 
punktning o‘rni va mahkamlash usuli ko‘rsatilgan eskiz tuziladi.Doimiy punkt bilan 
mahkamlash uchun tanlangan punktlardan tashqari qolgan yer osti teodolit yo‘li 
punktlari vaqtincha belgilar bilan mahkamlanadi. 
Lahimlardagi vaqtincha marksheyderlik punktlarning konstruksiyalari turlicha 
bo‘lishi mumkin: a) mahkamlanmagan lahimlarga qoqiladigan belgilar; b) yog‘och 
ustun bilan mahkamlangan lahimga qoqiladigan belgilar; d) yog‘och probkaga 
qoqiladigan belgilar; e) metall va shtanga bilan mahkamlangan lahimlarga 
o‘rnatiladigan belgilar (13.12-rasm) [1]. 
13.12- rasm
.
Vaqtinchalik mahkamlanuvchi marksheyderlik
punktlarning konstruksiyalari 
Har qaysi doimiy va vaqtincha belgilar qarshisidagi ustunlarga punktning tartib 
raqami yozilgan markalar o‘rnatiladi. Beton, metal bilan mustahkamlangan yoki 
mustahkamlanmagan kon lahimlarida punktning tartib raqamlari lahim devorlariga
buyoq (kraska) bilan yozib qo‘yiladi. Har bir shaxtaga punktlarning tartib raqamini 
berish tartibi bosh marksheyder tamonidan belgilanadi. Bir lahimda tartib raqamni 
ikki martadan takrorlash mumkin emas.