G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

13.2.Marksheyderlik grafik hujjatlar va ular haqida ma`lumot
 
Kon bo‘yicha asosiy va muhim marksheyderlik hujjatlarga quyidagilar kiradi: 
1) o‘lchashlar jurnali, abrislar va chizmalar (boshlang‘ich dala marksheyderlik 
jurnallari) 
2) o‘lchash ishlari natijalarini qayta ishlash shakllari (hisoblash hujjatlari) 

---

216 
3) grafik hujjatlarga kiruvchi marksheyderlik planlar,geologik qirqimlar va profillar 
va hisoblash ishlari natijasida chizilgan marksheyderlik chizmalar asosiy hujjat 
hisoblaniladi.Dala marksheyderlik hujjatlariga dala jurnallari kiradi. Yo`riqnoma 
bo`yicha har bir marksheyderlik ishi turi uchun alohida jurnal tutiladi. Jurnal 
o`lchami (150x210).Har bir jurnalga tartib raqami beriladi. Oxirgi betida varaqlar 
soni korxona bosh marksheyderi tomonidan belgilangan bo`ladi.Dala jurnali faqat 
qalam bilan to`ldiriladi. Jurnalda ishni bajaruvchi,sana ko`rsatilgan bo`lishi 
kerak.Yozuvlar aniq,qisqartmalar yo`riqnoma bo`yicha bo`lishi kerak.Dala 
sharoitida o`lchash ishlari tugatilgandan so`ng kameral xonalarda hisoblash ishlari 
olib boriladi.Yo`riqnoma bo`yicha har bir ish uchun alohida hisoblash jurnallaridan 
foydalaniladi.Jurnal o`lchami (300x210). Jurnallarda tartib raqami berilishi kerak, 
undagi chizmalar,eskizlar qaysi manbadan olinganligi ko`rsatilishi kerak. Hisoblash 
ishlari kompyuterlarda bajarilganda kiritiladigan qiymatlar, olinadigan natijalarni
aniqligini ta`minlanishi shart. Dala ishlari jarayonida hujjatlar asosida quyidagi 
masalalar yechiladi: - konlarni qazib olish, konning geomexanik-geologik holatini 
aniqlash, tog`-kon ishlarini rivojlantirish, korxonalarni loyihalarini tuzish, qazib 
olish ishlarining xavfsizligini ta`minlash. Marksheyderlik chizmalari tuzilishi 
bo`yicha asosiy,asl(original) va ko`chirma chizmalardan iborat (13.1-rasm). Asosiy