64
Ko` pgi na t adbir kor rahbarl ar qonunda bel gil angan hususi y, koll ekti v, aral ash
mul kka asosl angan i mt i yozl ar dan o` z ma qo mi ni har 2- 3 yil da al mashtirish or qali
uzoq muddat f oydalan moqda. Ishl ab chi qarish ri voji
uchun huquqi y asosl ar
bo`lishi kerak. Qonunchili kdagi ma`l u m bir ka mchili kl ar sababli davl at mul ki ga
asosl angan kor xonalar boshqal ar ga ni sbat an mur akkab ahvol ga t ushi b qol di.
Oda ml ar ni ng ko` pchi li gi ri vojl ani sh uchun boshqarishni ng ma` muri y buyr uqbozli k
usuli dan f oydal ani shni t aklif etishadi. Leki n, ma` muri y buyr uqbozli k usuli t arti b
i ntizo mni kuchaytirgani bil an unda i qtisodi y manf aat dorli k yo` q.
Ma ml akat ni ng sanoat i shl ab chi qarish sohasi boshqar uv sub` ektl ari
t omoni dan i qtisodi y nochor ahvol ga keltiril gan. I qtisodi y ri vojl ani sh uchun
ijti moi y boshqar uvni ng nazari y va a maliy asosl ari ni ti kl ash zar ur. Bu masal ani
echi shni ng yagona yo`li, g’ar bda keng qo`ll ani-l adi gan i nnovat si on ijti moi y
texnol ogi yal arni qo`llash. Masal an: «Natija bo` yi cha» universal t exnol ogi ya
oda ml ar ni ng t ur mush dar aj asi ni yaxshil ash va ijti moi y ti zi mlarni
t ashkill ashtirish
dar aj asi ni yuksaltirish or qali hal qni i nt ellekt ual va jis moni y ri vojl antirishni o` z
ol di ga maqsad qili b qo` ygan»
1
.
Bu nazari yani ng asosi y maqsadl ari uni ng asosi y resursl ari dan keli b chi qqan
hol da bel gil anadi: ishchil ar ni ng ij odi y pot ent si ali; rahbar ga bo`lgan t al abl ar; har bir
a`zoni ng natij a uchun kur ashi shi; er ki n tanl ash j arayoni da ij odi y i mkoni yatl ar ni
qo`ll ash.
Ishga bo`l gan ij odi y sti mul yaratish bu j a mi yat ga qili ngan hayri ya yoki
« modda» e mas, bal ki ijti moi y fakt orni ng mehnat ga t a`sir daraj asi ni orti b borishi
bilan bog’li q qada mdir. Bu sohadagi qol oqlik davl at ni ng dunyo bozori dagi o`rni da
j uda t ez o`z aksi ni topadi. Bu hol at maml akat ni ng j ahon bozori da o` z mavqei ni
yo` qotish, i nf or mat sion va t exni k t obei nli gi ni oshirishga oli b kelishi mu mki n.
Bugungi kunda, j a miyat
t ez ri vojl ani shi uchun, mul kga oda ml ar ni bir gali kda
egali k qilishni t a`mi nl ash or qali ul arni ng mehnat ga bo`l gan munosabati ni
o` zgartirish va t ovarlar sifati ni oshirish kerak. Bu esa o` z navbati da yangili kl ar ni
tezr oq j ori y etilish i mkoni ni beradi.
Ma ml akat ni ri vojl antirishni ng yangi t exnol ogi yasi j ahon va mahalli y t ajri baga
asosl angan hol da yaratil gan. Bu t exno-l ogi yani ng asosi y pri ntsi pi mehnat
koll ekti vl ari ni ng must aqil-li gi ni t a` mi nlash or qali ul ar ni i shl ab chi qarish
vosit al ari ni ng haqi qiy egal ari ga ayl antirish. Mehnat koll ekti vlari ni ng must aqilli gi
huquqi y t a` mi nl angan bo`lishi kerak.
Ishl ab chi qarishni
hususi yl ashtirish t abii y
ravi shda mahalli y o` z- o`zi ni
boshqarish ti zi mi ga ha m t a`sir ko`rsatadi. Hududi y kor porati v mul kchili kni
shakll antirish mahalliy o` z- o`zi ni boshqarish or ganl ari ni ng moddi y-t exni k bazasi ni
yarat adi, ya`ni xal qning o`zi t urli yi g’i n referendu ml arda qaysi boshqar uv or gani,
qanday masal al ar ni hal etishi ni bel gil aydi. Aynan shu o mil asosi da, mahalli y
moli yavi y strukt ura tashkil t opadi, ya` ni moli yavi y zahiral ar chet-el dagi bankl ar ga
e mas, bal ki raqobat-bar dosh t ovarl ar ni i shl ab chi qarishni mol i yal ashtirishga j al b
etiladi. Yuqori da keltiril gan barcha i qtisodi y chor al ar
j a mi yatda i shchi, mul kdor,
tadbir kor kabi mehnat ga l ayoqatli o`rt a qatl a mni yaratishga qaratil gandir. Bu esa
o` z navbati da i chki bozor ni ri vojl antirishning asosi y mezoni dir
.
65
Me hnat va t abi at resursl ari dan sa mar ali f oydal ani sh j a mi yat dagi ahvol ni
t ubdan o` zgartirish imkoni ni beradi, ya`ni aholi t ur mush daraj asi ni oshirish va
xavsi zli gi ni t a` mi nlashga
t urt ki
bo`ladi.
Mehnat
j amoal ari,
mahalli y
birl ash mal ar ni ng daromad manbai ni ng bo`lishi va moliyavi y r esursl ar ni ng
t o` pl ani shi t urli hududl ar ni ng i nt ell ektual pot ent si ali dan t o`l ar oq f oydal ani sh
i mkoni ni beradi. SHuni ng uchun ha m, j a moal ar dagi o`z-o` zi ni boshqarish
t o`l ali gi cha ma` muri yat zi mmasi ga yukl atilgandir. Bu mua mmo dunyo t ajri basi dan
keli b chi qqan hol da davl at mul ki ni ng bir qi s mi ni bosqi ch ma- bosqi ch kor por ati v
mul kka ayl antirish orqali o`z echi mi ni t opishi mu mki n. Davl at mul ki ni kor por ati v
mul kka ayl antirish ol di ngi i qtisodi y
i sl ohotl ar davri da ha m, keyi ngi
xususi yl ashtirish j arayoni da ha m t al ab daraj asi da a mal ga oshiril madi. Bos hqar uv
quyi dan yuqori ga bo`l ganda, uni ng har bir bo` g’i ni ni ng faoli yati ma`l um or ganl ar
t omoni dan nazor at qili nadi. Bu esa ul ar ni ng aholi ol di dagi mas`uli yati ni oshiradi.
Far b munitsi pal menej menti t ajri basi ga ko`ra mahalli y mehnat birl ash mal ari ni ng
boshqar uv apparati mahsus shart no ma asosi da boshqar uvchi mut axassi sl ar
tarki bi dan t ashkil t opadi. Boshqar uv apparati ni ng o` zgarishi boshqar uvchil ar ga o` z
mut axasisli kl ari bo`yi cha boshqa bo` g’i nda o`z faoli yatlari ni davo m ettirish
i mkoni ni beradi. Bu esa boshqar uv apparati a`zosi bo`lishga bo`l gan i ntilishni
ma`l u m dar aj ada pasaytiradi. YUqori da boshqar uv munosabatl ari ni ng byur okrati ya,
por a- xo`rli k, korr uptsi ya, mas` uli yatsi zli k kabi unsurl ari ga
bar ha m beri shga
qar atil gan za monavi y mexani z mi ko`ri b chi qil di.
Do'stlaringiz bilan baham: 
