zoologiya, geologiya, astron o m iy a, psixologiya kabi fanlar
haqida fikrlar bayon etilgan.
Zahiriddin Muhammad Bobur
(1 4 8 3 -1 5 3 0 ) n in g nom i
aytilganda k o ‘pchilik uni shoir deb biladi. Ammo Bobur faqat
sh o irg in a b o ‘lm ay, b alk i p o d s h o h , s a rk a rd a ,
tarix ch i va
m ashshoq, ovchi va b og ‘bon. sayyoh va tab iatsh u nos ham
b o 'lg a n . « B o b u rn o m a» u n in g eng y irik a s a rid ir. A sard a
Boburning k o ‘rgan-kechirganlari, yurgan joylarining tabiati,
boyligi, o d am lari,
u rf-o d a tla ri, h ay v o n lari, o ‘sim liklari va
boshqalar tasvirlangan. U nda yer, suv, havo, turli xil tabiiy
hodisalarga tegishli xalq so‘zlari k o ‘plab topiladi.
0 ‘zbekistonda ekologik yo'nalishdagi ishlarning asoschilari
D .N .K ashkarov va Y e.P.K orovin hisoblanadilar. 1930-yillarda
ular tom onidan «M uhit va jam oa», « 0 ‘rta Osiyo va Qozog‘iston
c h o ‘lla rin in g tu r la r i va u la r d a n x o ‘ja lik d a fo y d a la n is h
istiqbollari», «C ho‘llardagi hayot» kabi ilmiy asarlar chop etildi.
Bu asarlarda ekologiya
fani va uning vazifalari, uslublari o ‘z
aksini topgan.
0 ‘zbekiston F an lar akadem iyasining B otanika institutida
V.A.Burigin rahbarligida o'sim liklar ekologiyasi laboratoriyasi
tashkil etildi. Keyinchalik bu ishlarni am alda O.X .Hasanov,
R.S.Vernik va boshqalar davom ettirdilar.
1959-yilda janubi-g‘arbiy Qizilqum cho ‘l stansiyasi, 1960-
yilda N urota chala cho‘l stansiyasi tashkil etilib, u yerdagi ozuqa
o 's im lik la r i u s tid a e k o lo g ik , fiz io lo g ik
va b io lo g ik
yo‘nalishlardagi ilmiy tadqiqot ishlari
olib borildi va bu ishlar
hozir ham davom ettirilmoqda.
F .N .K a s h k a ro v 0 ‘z b e k isto n d a g i h a y v o n o t dunyosini
o ‘rganish ishlariga ham m uhim hissa q o ‘shgan. 1950-yildan
boshlab uning ishlari 0 ‘zbekiston F a n la r akadem iyasining
zoologiya va p arazito lo g iy a in stitu ti olim lari V.A.Selevin,
T .Z .Z ohidov, I.I.K olesnik o vlar to m o nid an davom ettirildi.
In stitut olim lari tom onidan olib boriladigan asosiy tadqiqot
y o 'n a lis h i 0 ‘z b e k is to n h a y v o n o t o la m in in g um um iy
qonuniyatlarini o 'rganishga qaratilgan. O 'zb ek isto n
F anlar
akadem iyasining akadem iklari T .Z .Z o hid o v , A .M .M uham -
madiyev, m uxbir a ’zolaridan V .V .Y axontov, M .A.Sultonov.
R .O .O lim jo n o v k a b i o lim la r 0 ‘z b e k is to n d a z o o lo g iy a
ta d q iq o tla rin in g rivojlanishiga o ‘z hissalarin i q o ‘shganlar.
Jum ladan, M .A .Sultonovning«H asharotlar ekologiyasi» (1963),
T.Z.Zohidovning «Q izilqum cho‘lining biosenozlari» (1971) kabi
asarlarini k o ‘rsatib o ‘tish mumkin.
K ey ingi y illa rd a in s titu t o lim la ri « H a y v o n o t o lam in i
q o ‘riqlash va undan sam arali foydalanishning ilmiy asoslarini
ishlab chiqish» dasturiga oid tadqiqotlarni davom ettirm oqdalar.
Undan k o ‘zda tutilgan m aqsad kuzatuv tadqiqotlari natijalari -
m o n ito rin g m a ’lu m o tla rn i tah lil qilish va ta rtib g a solish,
genofondni saqlash imkoniyatlarini o ‘rganish, hayvonot olamini
q o ‘riqlashdan iboratdir.
Do'stlaringiz bilan baham: