O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi markazi, buxoro viloyat o`rta maxsus ta`lim boshqarmasi buxoro davlat universiteti qoshidagi 4-son akademik litsey



Download 1,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/78
Sana19.05.2023
Hajmi1,06 Mb.
#940695
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   78
Bog'liq
Test

Pleytropiya 
Pleytropiya 
noallel genlarning o`zaro ta`sirining teskari hodisasidir. Agar noallel genlarning o`zaro 
ta`sirida ikki, uch noallel gen bir belgining rivojlanishiga ta`sir ko`rsatsa, pleytropiyada, aksincha, bir 
gen bir vaqtning o`zida bir necha belgining rivojlanishini ta`minlaydi.Masalan, sheroziy qo`y zotida A 
dominant geni yungning kulrang, a geni esda qora rangda bo`lishiga ta`sir qiladi. A geni gomozigota, 
ya`ni, AA holatda esa qo`zichoqlarning yungi kulrang bo`lsa-da, ular o`lik tug`iladi.
Aa x Aa



AA nobud bo`ladi 
Aa kulrang 

Aa kulrang 
aa qora
Demak, F

da nisbat 2:1 bo`ldi, duragaylarning ¼ qismi, ya`ni gomozigota AA ga ega formalari nobud 
bo`ldi. Shunga ko`ra tug`ilgan qorako`l qo`ylarning uchdan ikki qismi kulrang, 1/3 qora junli bo`lgan. 
 
Mustaqil yeching 
1.Tallasemiya autosoma orqali irsiylanadigan to`liq bo`lmagan dominant belgi. Ushbu belgilar bo`yicha 
gomozigota organizmlarning 90-95 %i o`lim bilan tugaydi. Geterezigotali orgaznimlarda kasallik nisbatan 
yengil o`tadi. Bir oilada tug`ilgan 3 ta farzandlardan biri tallasemiya kasalligi bilan nobud bo`ldi, ikkinchisi 
yengil shakli bilan kasallandi. Uchinchisi esa bu kasallik bo`yicha sog`lom edi. Ota-onaning genotipini 
aniqlang? 
2.Albinizmning har xil irsiya shakllari bo`lib, ulardan biri qisman albinism autosoma-dominant tipda, 
ikkinchi xili to`liq albinism autosoma retsessiv tipda nasldan-naslga o`tadi. Agarda ota-onalardan birining 
genotipi digeterezigotali, qisman albinizm bilan kasallangan, ikkinchisi to`liq albinizm bilan kasallangan 
bo`lib, uning avlodida qisman albinism hecha qachon kuzatilmagan bo`lsa, shu oilada 1)to`liq albinizm 
bo`yicha kasal 2)va har ikkala turi bo`yicha kasallangan farzandlarning tug`ilish ehtimolini aniqlang? 
3.Leykotsitlar yadrosi bilan kuzatiladigan anomaliyalardan biri to`liq bo`lmagan dominant tipda autosomalar 
orqali nasldan naslga o`tadi. Bu belgi bo`yicha gomozigota organzimlarda yadroning bo`g`imlarga bo`linishi 
to`liq bo`lmaydi. Geterezigotali organizmlarda g`ayritabiiy bo`ladi. Yadrosi bo`g`imlarga bo`linmagan erkak 
bilan normal leykotsitlarga ega bo`lgan ayol nikohidan qanday farzandlar tug`ilishi mumkin? 
4.Odamda talassemiya, araxnodaktiliya, axondroplaziya kasalliklari chala dominant holda irsiylanadi. 
Gomozigotalilar embrional rivojlanish davrida halok bo'ladi. Axondrolaziya bo'yicha sog'lom, qolgan 
2ta kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan ayol talasemiya no'yicha sog'lom, qolgan 2ta 
kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan erkak b-n turmush qurgan. Tug'ilgan farzandlaming 
orasida necha foizi faqat bittadan kasallikning yengil formasi b-n kasallangan bo'ladi?
5. Xoldor to`tilarda rangi komplementar genlarga bog`liq. Ularda X xromosomada birikkan retsessiv 
letal gen mavjud bo`lib, agar X
a
X
a
va X
a
Y
genotipli organizmlar embrionlik davrida nobud bo`ladi. 
Geterozigota havorang erkak to`tilar va havorang gomozigotali urg`ochi to`tilar bilan chatishtirilganda, 
avlodlarning bir qismi tuxumdan chiqmagan. Tuxumdan chiqqan 120 ta jo`janing nechtasi urg`ochi(a), 
nechtasi digeterozigotali (b), nechtasi digomozigotali (c) bo`ladi? 
6.Albinizmning har xil irsiy shakllari bo`lib, ulardan biri qisman albinizm autosoma- dominant tipda, 
ikkinchi xili to`liq albinizm retsessiv tipda nasldan naslga o`tadi. Agarda ota-onalardan birining genotipi 
digeterezigotali bo`lib, qisman albinism bilan kasallangan, ikkinchisi to`liq albinism bilan kasallangan 
bo`lib, uning avlodida qisman albinism hech qachon kuzatilmagan bo`lsa, shu oilada 1)qisman albinism 
bo`yicha kasal 2) albinism bo`yicha sog`lom farzandlar tug`ilish ehtimoli qanday? 
7. Tallasemiya autosoma orqali chala dominant belgi sifatida nasldan-naslga o`tadi. Dominant 
gomozigotalilar nobud bo`ladi, geterezigotalilarda kasallik yengil o`tadi. O`roqsimon anemiya retsessiv 
holatda irsiylanadi va uning gomozigota retsessiv holatlari yashamaydi. Digeterezigotalilar avlodida 
farzandlarning necha %i da o`roqsimon anemiya namoyon bo`ladi? 


103 
8.Tallasemiya autosoma orqali chala dominant belgi sifatida nasldan-naslga o`tadi. Dominant 
gomozigotalilar nobud bo`ladi, geterezigotalilarda kasallik yengil o`tadi. O`roqsimon anemiya retsessiv 
holatda irsiylanadi va uning gomozigota retsessiv holatlari yashamaydi. Digeterezigotalilar avlodida 
farzandlarning necha %i da tallasemiyaning yengil formasi namoyon bo`ladi? 
9.Tovuqlarning ayrim zotlari kalta oyoqligi bilan ajralib turadi. Oyoqlari kalta bo`lishi autosomaga birikkan 
holda irsiylanib, bir vaqtda tovuqlar tumshug`ining kalta bo`lishiga olib keladi. Bu belgi gomozigota holatda 
embrionlik davridayoq o`limga olib keladi. Tovuqchilik fermasida genotipi noma`lum bo`lgan uzun oyoqli 
xo`roz va kalta oyoqli tovuqlar chatishtirilganda naslda o`lim kuzatilmagan. O`sha kalta oyoqli tovuq boshqa 
bir xo`roz bilan chatishtirilganda olingan naslda o`lim kuzatilgan va olingan nasl 17472 tani tashkil qilgan. 
O`lgan jo`jalar soni soni, ularning genotipi va olingan nasl genotipini aniqlang? 
10.Tovuqlarning kalta oyoqli zoti polizlarni titkilab tashlamaydi, lekin bu belgi tovuq tumshug`ining 
qisqarishiga ham sabab bo`ladi, natijada gomozigotali jo`jalar tuxumini yorib chiqolmay vafot etadi. 
Kalta oyoqli tovuq yetishtiruvchi inkubatorda kalta va uzun oyoqli qushlar avlodida tuxumdan chiqqan 
3000 ta jo`janing 1550 tasi kalta oyoqli bo`ldi. Nazariy jihatdan olinishi kerak bo`lgan kalta oyoqli 
jo`jalarning inkubatordan olingan kalta oyoqli jo`jalardan farqi? J:50 taga kam 
11.Tovuqlarning kalta oyoqli zoti polizlarni titkilab tashlamaydi, lekin bu belgi tovuq tumshug`ining 
qisqarishiga ham sabab bo`ladi, natijada gomozigotali jo`jalar tuxumini yorib chiqolmay vafot etadi. 
Kalta oyoqli tovuq yetishtiruvchi inkubatorda kalta va uzun oyoqli qushlar avlodida tuxumdan chiqqan 
3000 ta jo`janing 1550 tasi kalta oyoqli bo`ldi. Halok bo`lganlar soni? J:0
12.Karp balig`ining bir turida tangachalar tan abo`ylab bir xil joylashgan. Ikkinchi turida lentasimon 
joylashgan. Lentasimon tangachalarga ega baliqlar chatishtirilganda, 4500 avloddan 3000 tasi 
lentasimon, 1500 tasi bir xil va yana 25% avlod nobud bo`lgan. Agar birinchi avlod qayta chatishtirilsa 
nasllarning necha % I genotip bo`yicha geterozigotali? J:0 
13.Arilarda qanotining osilib turgan holatda bo`lishini belgilaydigan gen faqat geterezigota holatda (Aa) 
namoyon bo`lib, gomozigota holatda o`limga olib keladi. Arilarning erkaklar urug`lanmagan tuxumdan 
rivojlanib, gomozigotali (aa) bo`ladi. Osilgan qanotga ega bo`lgan arilarni, normal trutenlar bilan 
chatishtirilganda 1200 ta avlod olingan, shu olingan avloddan qanchasi nobud bo`lgan? 
14. Arilarda qanotining osilib turgan holatda bo`lishini belgilaydigan gen faqat geterezigota holatda (Aa) 
namoyon bo`lib, gomozigota holatda o`limga olib keladi. Arilarning erkaklar urug`lanmagan tuxumdan 
rivojlanib, gomozigotali (aa) bo`ladi. Osilgan qanotga ega bo`lgan arilar avlodi bo`lgan erkak arilarni 
genotip va fenotipini aniqlang? 
15.Genlarning pleyotrop ta'siri etiborga olinsa tajribada sariq geterazigotali ota - ona sichqonlar o'zaro 
chatishlirilganda avlodda genotip (a) va fenotip (b) bo'yicha qanday ajralish olinadi? a-2:1; b-2:1 
16. Golshteyn zotiga taalluqli geterezigotali buqa, yungning bo`lmasligini yuzaga keltiradigan retsessiv 
genni o`zida saqlaydi. Ushbu gen gomozigota holda buzoqlarning nobud bo`lishiga olib keladi. Shu zotli 
buqani xuddi o`ziga o`xshash bo`lgan 250 ta sigir bilan chatishtirilganda 384 ta buzoqchalar olindi. Shu 
olingan buzoqchalardan nechtasi gomozigotali? 
17.Tulkilarning platina rangli yunglari kumush rangga nisbatan yuqoriroq qadrlanadi va shunga yarasha 
narxi ham qimmat bo`ladi. Shuning uchun mo`ynachilik fermalari platina rangli tulkilarni ko`proq olishga 
harakat qilishadi. Platina rangni yuzaga chiqaruvchi gen gomozigota holatda kelganda, organizmning nobud 
bo`lishiga sabab bo`ladi. Shularni hisobga olgan holda qanday usulda ish olib borilganda samarali bo`lishini 
aniqlang? (chatishtirilishi lozim bo`lgan organizmlar genotipini aniqlang) 
18.Hayvonot fermasida platina rangli tulkilar o`zaor chatishtirilishidan 570 bosh tulki olingan. Shu olingan 
tulkilardan nechtasi kumush rangli? (platina rangli faqat geterezigota holatda irsiylanadi) 


104 
19.XIX asrda qoramollarning dekster degan qisqa oyoqli zoti keng ma`lum edi. Ammo zot ichidagi 
chatishtirish natijasida olingan avlodlarni hisoblaganda bir qismi o`lik holda tug`ilgan, bir qismi uzunoyoq, 
sog`lom bo`lgan. Qisqa oyoqli individlarning genotipini aniqlang va genlarga xarakteristika bering? 
20.Golshitinks zotining geterezigotali buqalari junsizlikni chaqiruvchi retsessiv genni tashiydi. Gomozigotali 
holatda bu gen buzoqni o`limiga olib keladi. Shu buqanining ota-onasi sog`lom bo`lgan o`zi tashuvchi sigir 
bilan chatishtirilsa, avlodlarda o`limning uchrash ehtimolini aniqlang?
21
.
Norka junining jigar rang bo`lishi dominant noallel A-B- genlarni genotipiga birgalikda kelishi 
natijasida yuzaga keladi. Genotipda ushbu dominant genlardan biri bo`lsa yoki umuman bo`lmasa 
platina rangli jun yuzaga keladi. Agar digeterozigota organizm chatishtirilsa 80 ta nasl olindi. Avlodning 
nechtasi platina rangli jun hosil qilgan? J:35 
22.Norka junining jigar rang bo`lishi dominant noallel A-B- genlarni genotipiga birgalikda kelishi 
natijasida yuzaga keladi. Genotipda ushbu dominant genlardan biri bo`lsa yoki umuman bo`lmasa 
platina rangli jun yuzaga keladi. Agar digeterozigota organizm chatishtirilsa 80 ta nasl olindi. 
Avloddagi jigarrang junlilarning nechtasi digomozigotali bo`ladi?J:5 
23.Ba`zi bir gulli o`simliklarda gultojibarglarning qizil rangini hosil qiluvchi gen poya va barg tomirlari 
qizg`ish bo`lishiga ta`sir ko`rsatadi. Uning retsessiv allel geni esa gultojibargning oq rangda va poya, 
barglarning yashil bo`lishiga sababchidir. Gul do`koni sotuvchisi havaskor gulchiga sof gullar yo`qligini 
aytdi. Havaskor gulchi har xil xo`jalikda yetishtirilgan 3 xil gul urug`ini sotib olib, o`z tomarqasida ularning 
har biridan 150 donadan sepdi: a)ko`chatlarni kuzatish natijasida birinchi paketdagi urug`dan chiqqan 
ko`chatlarning bargi qizg`ish; b)ikkinchi paketdagi urug`dan chiqqan ¾ qism ko`chatlarning bargi qizg`ish; 
c)uchinchi paketdagi urug`dan chiqqan ko`chatlarning 50 %ida burglar qizg`ish, 50 % da yashil ekanligi 
aniqlandi. Har bir xo`jalikda yetishtirilgan gulli o`simliklarning fenotipini aniqlang? a)100 % guli, bargi, 
poyasi qizil b)75 % guli, bargi, poyasi qizil : 25 % guli oq, bargi, poyasi yashil c)50 % guli, bargi, poyasi 
qizil : 50 % guli, oq, bargi, poyasi yashil 
24.Meksika it –Dogda terisida jun bo`lmasligiga sabab bo`ladigan gen gomozigota holatda o`limga olib 
keladi. Normal junli urg`ochi va erkak doglar chatishitirilganda naslining bir qismi nobud bo`lgan. O`sha 
erkak it boshqa urg`ochi dog bilan chatishtirilganda esa naslda o`lim kuzatilmagan. Yuqoridagi ikki xil 
chatishtirishda ishtiriok etgan ota-ona itlarning genotipini aniqlang 
J:Aa x Aa; AA x Aa 
25.Odamda talassemiya, araxnodaktiliya, axondroplaziya kasalliklari chala dominant holda irsiylanadi. 
Gomozigotalilar embrional rivojlanish davrida halok bo'ladi. Axondrolaziya bo'yicha sog'lom, qolgan 
2ta kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan ayol talasemiya no'yicha sog'lom, qolgan 2ta 
kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan erkak b-n turmush qurgan. Tug'ilgan farzandlaming 
orasida necha foizi araxnodaktiliyaning yengil formasi b-n kasallangan bo'ladi?
26.Odamda talassemiya, araxnodaktiliya, axondroplaziya kasalliklari chala dominant holda irsiylanadi. 
Gomozigotalilar embrional rivojlanish davrida halok bo'ladi. Axondrolaziya bo'yicha sog'lom, qolgan 
2ta kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan ayol talasemiya no'yicha sog'lom, qolgan 2ta 
kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan erkak b-n turmush qurgan. Tug'ilgan farzandlaming 
orasida necha foizi axondroplaziyaning yengil formasi b-n kasallangan bo'ladi? 
27.Tovuqlarning kalta oyoqli zoti polizlarni titkilab tashlamaydi, lekin bu belgi tovuq tumshug`ining 
qisqarishiga ham sababchi bo`ladi. Natijada dominant gomozigotali jo`jalar tuxumini yorib chiqolmay 
halok bo`ladi. Faqat kalta oyoqli tovuq yetishtiruvchi inkubatorda 3000 ta jo`ja tuxumdan yorib chiqdi. 
Jo`jalarning nechtasi halok bo`ldi?J:1000 

Download 1,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish