Poliduragay chatishtirish
Bir necha juft alternativ belgilar bo`yicha farq qiluvchi organizmlarni poliduragay chatishtirishga
poliduragay chatishtirish deyilib, chatishtirishni ushbu turida F
2
avlodda xilma-xillik yanada
murakkablashadi. Fenotiplarning ajralish nisbati to`la dominantlikda (3:1)
n
, chala dominantlikda (1:2:1)
n
,
qisqartirilgan fenotipik sinflarni topish formulasini 2
n
holatida ifodalash mumkin. Agar oraliq holda
irsiylanish holatlari kuzatilgan bo`lsa, fenotipik sinflarni toppish formulasi
(1:2:1)
y
·(3:1)
n
yoki
3
y
· 2
n
tarzida
ifodalsh mumkin. Bu yerda y-to`liqsiz dominant tipida irsiylanuvchi belgilar soni, n-to`liq dominant tipida
irsiylanuvchi belgilar soni hisoblanadi.
1.Uch belgisi bo`yicha geterozigotali triduragay organizmlar chatishtirilishi natijasida fenotip ajralish
nisbati qanday( bir belgi chala dominantlik qiladi)? J:9:3:3:1:18:6:6:2:9:3:3:1
2
.
Ikki belgisi bo`yicha dominant gomozigotali, qolgan belgilariga ko`ra geterozigotali pentaduragay
organizm, 3ta belgisiga ko`ra retsessiv, qolgan ikkata belgisi gomozigotali dominant hamda
geterozigotali organizm chatishtirilishidan qancha avlod olindi? J:64
3. Ikki belgisi bo`yicha geterozigotali triduragay organizmlar chatishtirilishi natijasida genotip ajralish
nisbati qanday( bir belgi chala dominantlik qiladi)?J: 1:2:1:2:4:2:1:2:1
4. Ikki belgisi bo`yicha geterozigotali triduragay organizmlar chatishtirilishi natijasida hosil bo`lgan
genotipik guruhlar soni nechta( bir belgi chala dominantlik qiladi)? J:9
5. Ikki belgisi bo`yicha geterozigotali triduragay organizmlar chatishtirilishi natijasida fenotip ajralish
nisbati qanday( bir belgi chala dominantlik qiladi)? J:3:6:3:1:2:1
6. Ikki belgisi bo`yicha geterozigotali triduragay organizmlar chatishtirilishi natijasida hosil bo`lgan
fenotipik guruhlar soni nechta( bir belgi chala dominantlik qiladi)? J:6
7.AaBbCc genotipli oganizmda birinchi juft allel gen oraliq irsiylanadi. Shunday genotipli organizmlar
o`zaro chatishtirilganda fenotipik(a), genotipik(b) sinflar sonini aniqlang?J:a-9 b-27
8.AaBbCc genotipli oganizmda birinchi juft allel gen va ikkinchi juft allel genlar oraliq irsiylanadi.
Shunday genotipli organizmlar o`zaro chatishtirilganda fenotipik(a), genotipik(b) sinflar sonini
aniqlang? J:a-9 b-9
9
.
Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak bilan ko`k ko`zli,
sepkilsiz, silliq sochli ayol oilasida tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning fenotipik sinflarini toping?
J:8
10. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak bilan ko`k
ko`zli, sepkilsiz, silliq sochli ayol oilasida tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning genotipik sinflarini
toping? J:8
11. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak bilan ko`k
ko`zli, sepkilsiz, silliq sochli ayol oilasida tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning necha foizi jingalak
bo`ladi? J:0
12. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak bilan ko`k
ko`zli, sepkilsiz, silliq sochli ayol oilasida tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning necha foizi silliq
bo`ladi? J:50
61
13.AaBbCC genotipli organizmda birinchi juft allel genlar oraliq irsiylanadi. Shunday genotipli
organizmlar o`zaro chatishtirilganda fenotipik(a), genotipik(b) sinflar soni va gametalar sonini(c) toping.
J:a-6,b-9,c-4
14.AaBbCc genotipli organizmda birinchi va ikkinchi juft allel genlar oraliq irsiylanadi. Shunday
genotipli organizmlar o`zaro chatishtirilganda fenotipik(a), genotipik(b) sinflar soni va gametalar
sonini(c) toping.J:a-18, b-27, c-8
15
.
AaBbCc genotipli organizmda barcha juft genlar oraliq irsiylanadi. Shunday genotipli organizmlar
o`zaro chatishtirilganda fenotipik(a), genotipik(b) sinflar soni va gametalar sonini(c) toping.J:a-27, b-27,
c-8
16.To`lqinsimon sochli, ko`zlar oralig`i va og`iz kattaligi o`rtacha bo`lgan erkak va ayol nikohidan jingalak
sochli, ko`zlar o`ralig`i uzoq, og`iz kattaligi kichik farzand tug`ildi. Keyingi farzandlarning soch shakli,
ko`zar oralig`i, og`iz kattaligi qanday bo`lishligini aniqlang?
17.Qora, taram-taram sochli, gemofiliya bo`yicha sog`lom yigit, malla, to`g`ri sochli, gemofiliya
bo`yicha tashuvchi sog`lom qizga uylandi. Ularning nikohidan malla ,jingalak sochli gemofiliya
bo`yicha kasal bolalarning tug`ilish ehtimolini toping? J:0%
18
.
Uch belgisi bo`yicha dominant gomozigotali, qolgan belgilariga ko`ra geterozigotali pentaduragay
organizm, 3 ta belgisiga retsessiv, qolgan ikkita bo`yicha gomozigotali dominant hamda geterozigotali
organizm chatishtirilisidan qancha avlod olinadi? J:8
19. Andalus tovug`ining tanasini tanasini patli bo`lishi patsizlik ustidan, boshida tojning bo`lishi
patsizlik ustidan, boshida tojning tojsizlik ustidan to`liq dominantlik qiladi. Patning qizil rangda bo`lishi
oq rangga nisbatan chala dominantlik qilib, geterozigotalarda pushti rang namoyon qiladi. Barcha
genlari bo`yicha geterozigota tovuq va xo`rozlarning avlodida necha xil genotipik guruh hosil bo`ladi?
J:37,5
20. Andalus tovug`ining tanasini tanasini patli bo`lishi patsizlik ustidan, boshida tojning bo`lishi
patsizlik ustidan, boshida tojning tojsizlik ustidan to`liq dominantlik qiladi. Patning qizil rangda bo`lishi
oq rangga nisbatan chala dominantlik qilib, geterozigotalarda pushti rang namoyon qiladi. Barcha
genlari bo`yicha geterozigota tovuq va xo`rozlarning avlodida necha xil genotipik guruhlarning necha
foizi trigeterozigotali bo`ladi? J:3,7
21.Itlarda yungining uzun bo`lishi, tanasi qora rangda bo`lishi va quloqlarning osilganligi, yungi kalta
bo`lishi, tanasi jigarrangda bo`lishi quloqlarning tikka bo`lishiga nisbatan ustunlik qiladi. Barcha belgisi
bo`yicha geterozigota it, hamma belgilari bo`yicha gomozigota retsessiv it bilan chatishtirilgan bo`lsa,
avloddagi qora uzun yungli itlarning necha foizida quloq suprasi osilgan bo`ladi?
22.Odamlarda qoshning sertuk bo`lishi, yuqori qovoqning osilgan bo`lishi, burunning katta bo`lishi
dominant belgi hisoblanadi. Agar qoshi sertuk, qovog`I normada, burni katta, genotip bo`yicha
gomozigota erkak siyrak qoshli, qovog`I osilgan va burni kichik gomozigotali ayolga uylansa, ularning
farzandlari orasida:
a-uchala belgisi bo`yicha geterozigotali farzandlar tug`ilishining ehtimolini;
b-retsessiv belgili farzand tug`ilish ehtimoli;
c-qoshi sertuk, qovog`I osilgan va burni katta bo`lish ehtimoni toping.J:a-100, b-0, c-100
23.Drozofilla pashshasida tananing kulrangligi qoraligi ustidan, qanotlarning normalligi kaltaligi ustidan
dominantlik qiladi. Ko`zlarning qizil bo`lishi oq bo`lishiga nisbatan ustunlik qiladi. Trigeterozigota
urg`ochi pashsha hamma belgisi bo`yicha retsessiv erkak pashsha bilan chatishtirilganda, avlodning
necha foizi kalta qanotli, kulrang tanali, oq ko`zli bo`ladi? J:4,25
62
24. Drozofilla pashshasida tananing kulrangligi qoraligi ustidan, qanotlarning normalligi kaltaligi
ustidan dominantlik qiladi. Ko`zlarning qizil bo`lishi oq bo`lishiga nisbatan ustunlik qiladi.
Trigeterozigota urg`ochi pashsha hamma belgisi bo`yicha retsessiv erkak pashsha bilan
chatishtirilganda, avlodning necha foizi kalta qanotli, qora tanali, oq ko`zli bo`ladi? J:20,75
25.Tovuqlarning gomozigota, oyog`ida pati bor, oddiy tojli va oq patli formasi, gomozigota, oyog`ida pati
yo`q, gulsimon tojli va qora patli xo`oz bilan chatishtirilgan. F
1
va F
2
ning genotip va fenotipini aniqlang?
26.Gullarining qizil rangi (A) oq rangi ustidan, poyasining balandligi (B) pastligi ustidan, ertapisharligi (C)
kechpisharligi ustidan dominantlik qiladi. Shu 3 belgi bo`yicha noma`lum genotipli organizmlar
chatishtirilganda F
1
da jami 30720 ta o`simlik
olingan. Shu olingan o`simliklardan 23040 tasini qizil gulli
o`simliklar tashkil etsa, ota-onaning genotipini aniqlang?
27. Gullarining qizil rangi (A) oq rangi ustidan, poyasining balandligi (B) pastligi ustidan, ertapisharligi (C)
kechpisharligi ustidan dominantlik qiladi. Shu 3 belgi bo`yicha noma`lum genotipli organizmlar
chatishtirilganda F
1
da jami 960 ta o`simlik
olingan. Shu olingan o`simliklardan 720 tasini qizil gulli
o`simliklar tashkil etsa, ota-onaning genotipini aniqlang?
28. Gullarining qizil rangi (A) oq rangi ustidan, poyasining balandligi (B) pastligi ustidan, ertapisharligi (C)
kechpisharligi ustidan dominantlik qiladi. Shu 3 belgi bo`yicha noma`lum genotipli organizmlar
chatishtirilganda F
1
da jami 46080 ta o`simlik
olingan. Shu olingan o`simliklardan 34560 tasini qizil gulli
o`simliklar tashkil etsa, ota-onaning genotipini aniqlang?
29.Sulida poyaning balandligi, kechpisharlik va zang zamburug`iga chidamlik belgilarga nisbatan retsssivdir.
Baland poyali, kechpishar, zang zamburug`iga chidamsiz suli navi barcha belgilar bo`yicha gomozigota
normal, ertapishar, zangga chidamli navi bilan chatishtirilishi natijasida olingan F
1
duragaylar necha xil
gameta hosil qiladi?
30. Sulida poyaning balandligi, kechpisharlik va zang zamburug`iga chidamlik belgilarga nisbatan
retsssivdir. Baland poyali, kechpishar, zang zamburug`iga chidamsiz suli navi barcha belgilar bo`yicha
gomozigota normal, ertapishar, zangga chidamli navi bilan chatishtirilishi natijasida olingan F
1
duragaylarni
barcha belgilari bo`yicha dominant bo`lgan ota forma bilan chatishtirish natijasida 472 ta o`simlik olingan.
Olingan o`simliklar orasida fenotipi F
1
ga o`xshash o`simliklar qancha bo`lishi mumkin?
31.Sulida poyaning balandligi, kechpisharlik va zang zamburug`iga chidamsizlik poyaning normallii,
ertapisharlik, zang zamburug`iga chidamlilik belgilariga nisbatan retsessivdir. Baland poyali, kechpishar,
zang zamburug`iga chidamsiz suli navi barcha belgilar bo`yicha gomozigota normal, ertapishar, zangga
chidamli navi bilan chatishtirilishi natijasida olingan F
1
duragaylarni barcha belgilari bo`yicha dominant
bo`lgan ota forma bilan chatishtirish natijasida 472 ta o`simlik olingan. Olingan o`simliklar orasida nechta
genotipik sinf uchraydi?
32.Odamda ko`zning qora (Q), sepkil (S) bo`lishi va polidaktiliya (P) dominant, ko`zning ko`k (p)
barmoqlarning normal bo`lishi (p), sepkil yo`qligi (s) retsessiv belgilar hisoblanadi. Tubandagi genotipli
erkak va ayollardan qanday ko`zli, sepkilli polidaktiliya farzandlar tug`ilishi mumkin?
33.Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak va ayol oilasida
tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning fenotipik guruhlar soni genotipik guruhlar sonidan nechtaga
kam?J:15
34.Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak va ayol oilasida
tug`ilishi mumkin bo`lgan sepkilsiz bolalarning genotiplari, qo`y ko`zli bolalarning genotipik
guruhlaridan necha marta kam?J:2
35.Barcha belgilari bo`yicha geterozigota qo`y ko`z, sepkilli, taram-taram sochli erkak va ayol oilasida
tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning fenotipik guruhlarning genotipik guruhlarga nisbatini toping.J:
4:9
63
36. To`lqinsimon sochli, ko`z oralig`I va og`iz kattaligi o`rtacha bo`lgan erkak va ayol nikohidan jingalak
sochlim ko`zlar oralig`I uzoq, og`iz kattaligi kichik bo`lgan farzand tug`ildi. Keyingi farzandlarning soch
shakli, ko`zlar oralig`I, og`iz kattaligi qanday bo`lishini aniqlang
37.Odamlarda ko`znng qo`ng`ir rangda bo`lishi, sochning jingalak shaklda bo`lishi dominant belgi,
barmoqlarning normal, ya`ni 5 ta bo`lishi retsessiv belgi. Ushbu belgilarni yuzaga chiqaruvchi genlar har xil
jut xromosomalarda joylashgan bo`lib, bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Ko`zlarining rangi
qo`ng`ir, silliq sochli, polidaktiliya belgisiga hamda II qon guruhiga ega bo`lgan erkak va ko`zlarining rangi
ko`k, sochlari jingalak, barmoqlari normada, III qon guruhli ayol nikohidan ko`zining rangi ko`k,
barmoqlarining soni normada, to`lqinsimon sochli, I qon guruhiga ega bo`lgan farzand tug`ildi. Ota-onaning
va farzandning genotipini aniqlang?
38. Odamlarda ko`znng qo`ng`ir rangda bo`lishi, sochning jingalak shaklda bo`lishi dominant belgi,
barmoqlarning normal, ya`ni 5 ta bo`lishi retsessiv belgi. Ushbu belgilarni yuzaga chiqaruvchi genlar har xil
jut xromosomalarda joylashgan bo`lib, bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Ko`zlarining rangi
qo`ng`ir, silliq sochli, polidaktiliya belgisiga hamda II qon guruhiga ega bo`lgan erkak va ko`zlarining rangi
ko`k, sochlari jingalak, barmoqlari normada, III qon guruhli ayol nikohidan ko`zining rangi ko`k,
barmoqlarining soni normada, to`lqinsimon sochli, I qon guruhiga ega bo`lgan farzand tug`ildi. Bu oiladagi
II qon guruhli farzandlarning necha %i sog`lom?
39. Odamlarda ko`znng qo`ng`ir rangda bo`lishi, sochning jingalak shaklda bo`lishi dominant belgi,
barmoqlarning normal, ya`ni 5 ta bo`lishi retsessiv belgi. Ushbu belgilarni yuzaga chiqaruvchi genlar har xil
jut xromosomalarda joylashgan bo`lib, bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Ko`zlarining rangi
qo`ng`ir, silliq sochli, polidaktiliya belgisiga hamda II qon guruhiga ega bo`lgan erkak va ko`zlarining rangi
ko`k, sochlari jingalak, barmoqlari normada, III qon guruhli ayol nikohidan ko`zining rangi ko`k,
barmoqlarining soni normada, to`lqinsimon sochli, I qon guruhiga ega bo`lgan farzand tug`ildi. Bu oiladagi
IV qon guruhli farzandlarning necha % I polidaktiliya bilan kasallangan?
40.Kataraktaning bir necha xil irsiy shakllari mavjud. Bir turi autosoma dominant tipda, 2-turi autosoma
retsessiv tipda irsiylanadi. Ular bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Bir oilada qo`ng`irk ko`zli er-
xotinning ikkalasi kataraktaning autosoma-dominant turi bo`yicha ham, kataraktaning autosoma-retsessiv
turi bo`yicha ham, ko`zning rangi bo`yicha ham geterezigotali bo`lsa, sog`lom farzandlarning tug`ilish
ehtimolini aniqlang?
41. Kataraktaning bir necha xil irsiy shakllari mavjud. Bir turi autosoma dominant tipda, 2-turi autosoma
retsessiv tipda irsiylanadi. Ular bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Bir oilada qo`ng`irk ko`zli er-
xotinning ikkalasi kataraktaning autosoma-dominant turi bo`yicha ham, kataraktaning autosoma-retsessiv
turi bo`yicha ham, ko`zning rangi bo`yicha ham geterezigotali bo`lsa, sog`lom farzandlarning necha % ko`k
ko`zli?
42. Kataraktaning bir necha xil irsiy shakllari mavjud. Bir turi autosoma dominant tipda, 2-turi autosoma
retsessiv tipda irsiylanadi. Ular bir-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Bir oilada qo`ng`irk ko`zli er-
xotinning ikkalasi kataraktaning autosoma-dominant turi bo`yicha ham, kataraktaning autosoma-retsessiv
turi bo`yicha ham, ko`zning rangi bo`yicha ham geterezigotali bo`lsa, katarakta bilan kasallangan
farzandlarning necha % I qo`ng`ir ko`zli?
43.Odamlarda sochning jingalakligi silliqligi ustidan chala dominantlik qiladi. Geterozigota
organizmlarning sochi to`liqinsimon bo`ladi. O`ng qo`lni ishlatish va normal eshtish chapaqaylik va
karlik ustidan to`liq dominantlik qiladi. Jingalak sochli, o`naqay, normal eshituvchi (ikkita begisi
bo`yicha geterozigota ) daltonik ayol, to`lqinsimon sochli, chapaqay, normal eshituvchi(geterozigota),
daltonizm bo`yicha sog` erkakka turmushga chiqdi. Bu nikohdan tug`ilishi mumkin farzandlar orasida
o`naqay, kar, daltonik(a) , chapaqay, kar, sog`(b) farzandlar tug`ilish ehtimoli qanday?
44.AaBbCcddEe va aaBbccDdee genotipli organizmlardan olingan gametalarning necha xili ikkala genotip
uchun umumiy hisoblanadi?
64
45. Odamlarda sochning jingalakligi silliqligi ustidan chala dominantlik qilganligi uchun geterizgotalarning sochi
to`lqinsimon bo`ladi. O`ng qo`lni ishlatish va normal eshitishm, chapaqaylik va karlik ustidan to`liq dominantlik
qiladi. Jingalak sochli o`naqay normal eshituvhi (ikkala belgisi bo`yicha geterozigotali) ayol to`lqinsomon sochli
,chapaqay va normal eshituvchi (geterozigotA. erkakka turmushga chiqqan. Jingalak sochli Farzanlarning necha
%i kar va o`naqay bo`ladi.
A. 25 B. 30 C. 50 D. 40
Do'stlaringiz bilan baham: |