Сборник докладов республиканской научно-методической конференции вопросы применения современных систем и технологий


MASOFAVIY TA‟LIM SHAROITIDA PASKAL DASTURLASH



Download 4,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet188/192
Sana16.05.2023
Hajmi4,83 Mb.
#939330
TuriСборник
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   192
Bog'liq
NIODV16odDrn6UImasWEOZYBtCBrWptH

 
MASOFAVIY TA‟LIM SHAROITIDA PASKAL DASTURLASH 
TILINING IMKONIYATLARI 
Shukurova M. E., Nomozova E.Q., TATU Qarshi filiali
Yurtimizda ta‘lim tizimida sezilarli o‗zgarishlar ro‗y berayotganligi kun sayin 
yaqqol namoyon bo‘lmoqda. Turli ta‘lim shakllari qatori ayniqsa, masofadan 
o‗qitish (MO‗) keng qo‗llanilayotgatligi ham quvonchli hol. Ushbu uslubning ko‗plab 
afzallik tomonlari borligi ko‗pchilikka ma‘lum. Barcha oliy o‗quv yurtlarida 
masofadan o‗qitish texnika va texnologiyasini amalga oshirish borasida qator ishlar 
olib borilmoqda. Axborot texnologiyalarni rivojlanishi masofadan o‗qitishni tashkil 
etishga yangicha yondashuvni taqozo etadi. 
Masofadan o‗qitishda o‗qituvchi bilan tinglovchining orasida to‗g‗ridan-to‗g‗ri 
muloqotning yo‗qligi ham ba‘zi muammolarni keltirib chiqaradi. Masalan, 
muammoli o‗qitish jarayonini tashkil etishda ma‘lum qiyinchiliklar paydo bo‗ladi. 
Tinglovchini yetuk mutaxassis qilib tayyorlashda muammoli o‗qitishni tashkil etish 
muloqotni telekonferensiya orqali amalga oshirish mumkin. Ammo, bu bilan 
muammoni to‗la hal etib bo‗lmaydi. Ushbu muammoni hal etish uchun qo‗shimcha 


413 
o‗quv materiallarni ishlab chiqish lozim bo‗ladi. Bular qatorida turli darajadagi 
muammoli topshiriqlar, muammoli vaziyat hosil qiluvchi ko‗rsatmalar va hokazolar 
bo‗lishi maqsadga muvofiq. 
Taraqqiyot va rivojlanish bor joyda dasturlash tillari rivojlanishdan 
to‗xtamaydi. Bugungi kunda ma‘lumotlarni ifodalash shakli, tuzilmasi va ishlash 
tamoyillari avvalgilaridan butunlay farq qilib, imkoniyatlari juda ham boy bo‗lgan 
yangi dasturlash tillari shakllandi va avvalgilariga nisbatan bir qator afzalliklarga ega 
bo‗lgan yangi versiyalar hisobiga rivojlanib bormoqda. Buning evaziga, dasturlash 
tillarini o‗qitishda bir qator muammolar yuzaga kelmoqda. Birinchidan, 
―Informatika‖, ―Dasturlash asoslari‖, ―Informatika o‗qitish uslubiyoti‖ fanlari axborot 
texnologiyalari sohasida ro‗y berayotgan kompyuter imkoniyatlarining kengayishi, 
yangi operatsion tizimlar va dasturlash tillari, axborotlarni qayta ishlash jarayonlari
tarmoqlar bilan ishlash kabi o‗zgarishlarni tezkorlik bilan qayd qilib ulgurmayapti. 
To bir tilni tanlash, uni o‗qitish uchun tayanch tushunchalari va mazmunini belgilash, 
o‗quv-uslubiy qo‗llanmalarni yaratish, o‗qitish uslubiyotini ishlab chiqish va 
amaliyotga tadbiq qilinguncha o‗tadigan davrda bu tillarning yangi versiyalari yoki 
imkoniyatlari undan boy bo‗lgan yangi dasturlash tillari ishlab chiqilmoqda.
Har bir o‗quvchi uchun dastur, dasturlash dasturlash texnologiyasi 
tushunchalariga oydinlik kiritib o‗tishmizga to‗g‗ri keladi: 
Dastur - bu berilgan algoritmga asoslangan biror bir algoritmik tilda yozilgan 
ko‗rsatmalar, ya‘ni buyruqlar yoki operatorlar to‗plamidir. Algoritmlarni to‗g‗ridan-
to‗g‗ri kompyuterga kiritib yechib bo‗lmagani sabab ularni biror bir algoritmik tilga 
o‗tkaziladi.
Dasturlash – bu dastur yaratish bo‗lib, uni yaratishda quyidagi bosqichlar 
bosib o‗tiladi: 

Qo‗yilgan masalani dasturlash mumkinligini tekshirish; 

Qo‗yilgan masalaning algoritmini tanlash yoki qayta ishlash;

Buyruqlarni yozish;

Dastur xatoliklarini tekshirish;

Testdan o‗tkazish. 
Dasturlash - esa bu dastur tuzish jarayoni bo‗lib, u quyidagi bosqichlardan iboratdir:

dasturga bo‗lgan talablar; 

qo‗yilgan masala algoritmini tanlash yoki ishlab chiqish;

dastur kodlarini (matnlari, buyruqlarni) yozish;

dasturni to‗g‗rilash va test o‗tkazish. 
Paskal dasturlash tilining keng tarqalishi va qo‘llanilishiga asosiy sabab 
dasturning soddaligi va undan foydalanishning qulayligidir. Dastavval Paskal tili 


414 
universitetlarda qo‗llanilgan bo‗lib, keyinchalik uning turli rusumli kompyuterlar 
uchun versiyalari ishlab chiqildi.
1981- yilda Paskal tilining xalqaro standarti taklif etildi. Paskal tilining 
Borland firmasi tomonidan ishlab chiqilgan 7.0 hozirgi davrda keng foydalaniladi. U 
foydalanuvchilar uchun juda qulay tizim — dasturlashning integrallashgan muhitiga 
ega.
Integrallashgan muhit-dasturlashga yordamlashuvchi dastur bo‗lib, u quyidagi asosiy 
vazifalarni bajarishi lozim:
• avvalambor, u dastur matnini kiritish imkonini berishi;
• vaqti-vaqti bilan kiritilayotgan dastur matnini tashqi xotirada saqlab turishi; 
• dasturni ishga tushirish uchun translyatorga ega bo‗lishi;
• sintaktik xatoliklarni aniqlash vositasiga ega bo‗lishi kerak. 
Hozirgi kunda barcha kompyuterdan Windows operatsion dasturi tarkibida 
ishlaydi. Shuning uchun foydalanuvchi Paskal dasturlash tilida masalalarni dasturini 
tuzganimizda Windows muhitidag ishlovchi PascalABC dasturlash tilidan 
foydalansak maqsadga muvofiq bo‗lar edi. 
Hozirgi davrda O‗zbekistonda ta‘lim-tarbiya jarayonini jahon talablari 
darajasiga yetkazish borasida aql-zakovatli, mustaqil intellektual salohiyatga ega 
yoshlarni tarbiyalashga alohida e‘tibor qaratilmoqda. Bu o‗z navbatida ta‘lim 
jarayoniga katta e‘tibor qaratish kerakligi, ta‘lim jarayonining samaradorligini 
oshirish fan va texnika sirlarini chuqur egallashga yo‗llaydi. Bugungi kunda ta‘lim 
muasasalarida ―Dasturlash tillarini‖ o‗qitish eng dolzarb muammolardan biri 
hisoblanadi desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Uni hal qilish uchun ushbu tadqiqot ishida 
Dasturlash tillarini o‗qitish uslubiyoti ishlab chiqildi.
Jumladan quyidagi ishlar amalga oshirildi: 

Paskal dasturlash tilini o‗qitishning asosiy shakli va mazmuni ko‗rsatib 
berildi; 

Delphi dasturlash tilini o‗qitishning asosiy shakli va mazmuni ko‗rsatib 
berildi; 

C++ dasturlash tilini o‗qitishning asosiy shakli va mazmuni ko‗rsatib 
berildi;

Paskal, Delphi, C++ dasturlash tillarini bo‗yicha asoslangan tavsiyalar 
ishlab chiqildi;

Paskal, Delphi, C++ dasturlash tillarini o‗qitish bo‗yicha bitta elektron 
darslik yaratildi.


415 

Download 4,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish