O’zbek tili darslarida yordamchi so’zlarning o’qitilishi

Yuklamalarning ma`no turlari 
 
Yuklamalar 
1.
So'roq va taajjub
-mi, -chi, -a (ya) 
2. 
Ta`kid va kuchaytiruv 
-ku, -u, -yu, -da, -oq(-yoq), axir, 
ham, hatto, nahotki, g'irt 
3. 
Ayiruv –chegaralov 
-gina (-kina, -qina), faqat 
4. 
Gumon yuklamasi
-dir 
18
Тo’xliyev B., Shamsiyeva M., Ziyadova T. O’zbek tili o’qitish metodikasi. (O’quv qo’llanma). -Тоshkent: 
“Yangi asr avlodi”. 2006. –B. 129.

---

62 
5. 
O'xshatish-qiyoslash 
xuddi, naq, go'yo,
go'yoki 
6. 
Inkor yuklamasi 
na...na, hech, sira, aslo 
Shuningdek, yuklamalar sof va vazifadosh yuklamalarga tasniflanadi:
Sof yuklamalar
Vazifadosh yuklamalar 
-chi, -a(-ya), -ku, -oq(-yoq), axir, 
hatto, faqat, nahotki, g'irt, xuddi, 
naq, hech, sira, aslo 
ham, -gina (-kina, -qina), yolg'iz, bir,
-u (-yu), -da, -mi, na...na, go'yo 
"Vazifadosh yuklamalar" mavzusi tushuntirilayotganda yuklamalarning 
bog'lovchilashuvi masalasiga alohida e`tibor berilishi lozim: 
Ma`lumki, yuklamalar modal ma`nolar ifodalab, sintagmatik qamrovidan 
chetda bo'ladi. Ular ba`zan uyushiq bo'laklarni, qo'shma gap qismlarini bog'lash 
vazifasi bilan ham ko'zga tashlanadi: 
keldi-yu ketdi, keldi va ketdi
. "O'zbek tili 
grammatikasida 
–u(-yu)
yuklamasining bog'lovchi bo'lib kelishi haqida shunday 
deyilgan: 
-u (-yu)
yuklamasi uyushgan bo'laklar orasida kelganda bog'lovchi 
vazifasini bajaradi hamda u 
va
bog'lovchisiga mos keladi
19
: 
Qiz ertayu kech ... 
soatga qaraydi, daqiqalar sanaydi.
(H.G'ulom) 
Bu huvillagan dalada Qo'ldosh 
bobo-yu sharq ufqidagi haroratsiz quyosh barkashidan boshqa hech narsa 
ko'rinmaydi.
(H.G'ulom) "Ba`zan