Микрозарраларнинг

Демак, электронни ғалаёнтирмайдиган ва шу 
вактнинг ўзида уни назорат қиладиган қурилмани қуриб бўл­
мас экан
[16]. 
7. Интерференциянинг икки хил тури ҳақида
Атроф оламни ўрганиш учун квант физикаси инсониятга 
нималар берди? Биринчидан, квант физикаси табиатдаги асо-
сий қонуниятлар динамик эмас, балки статистик қонуниятлар 
амал қилишини ва сабабийликнинг асосий шакли бу эҳтимолий 
форма эканлигини, классик (Лаплас) детерменизми эса ҳусисий 
ҳол эканлигини кўрсатди. Айтиш мумкинки, 
табиат қонунла­
рининг эҳтимолий характери статистик қонунятларнинг 
онасидир. 
Иккинчидан эса, махсус интерференцион эффект ҳо-
дисасига эҳтимоллик муносабатлари орасидаги ўзига ҳос боғла-
нишлар сабабчидир. Квант физикаси пайдо бўлмасидан илгари 
интерференция ҳодисаси бевосита тўлқин ҳодисаларига мисол 
сифатида кўрилар эди. Шу сабабли ҳам бирорта тажриба жараё-
нида интерференция кузатилса, унга сабаб албатта тўлқин ҳоди-
салари деб кўрилар эди. Ушбу ҳолатда классик 
тўлқин бирлам­
чи, ноодатий интерференция эса иккиламчи деб кўриларди.

---

21
Квант физикаси эса асосий эътиборни интерференцияга қара-
тишни таклиф қилди. Квант физикасига кўра, кузатилаётган ин-
терференцион манзара остида албатта 
классик тўлқин жараён­
лари бўлиши шарт эмас. 
Умуман олганда 
интерференция – бу 
махсус квант ҳодисаси бўлиб,
кузатилаётган электронлар диф-
ракцияси тажрибасида эҳтимоллар амплитудаларининг суперпо-
зициясидан келиб чиқади[12,13]. 
Микрообъектнинг тўлқин характеристикаларини реал тўлқин 
характеристикалари билан солиштириш мумкин эмас. Хусусан, 
де Бройль тўлқини ҳеч қандай тўлқин билан боғлиқ эмас, ҳатто 
электронлар дифракцияси ҳам реал тўлқин билан боғлиқ эмас. 
Ҳамма интерференция типик тўлқин ҳодисаси эканлигига ўр-
ганиб қолган. Шу сабабли ҳам электронлар билан ўтказилган 
тажрибада интерференцион манзара кузатилганда, барча “элек-
трон тўлқинлари” мавжуд эканига ишонган. Кейинчалик, маъ-
лум бўлдики,