Микрозарраларнинг

6. Эҳтимолликлар амплитудаларини квант 
физикаси асосида қўшиш
Ушбу функция Ρ
Б
(x) “А” тирқиш ёпиқ, “Б” очиқ бўлган ҳолда 
микрозарранинг “Б” тирқишдан ўтиб экраннинг x нуқтасида то-
пиш эҳтимолини кўсатади. Ρ
А
(x) функция эса “Б” тирқиш ёпиқ, 
“А” тирқиш очиқ бўлган ҳолда микрозарранинг “А” тирқиш-
дан ўтиб экраннинг x нуқтасида топиш эҳтимолини кўсатади. У 
ҳолда эҳтимолларни қўшиш натижасида қуйидаги ифода ҳосил 
бўлади: 
Р
АБ
(x) ═ P
А
(x) + P
Б
(x) ═|ψ
А
(x)|
2
+ ψ
Б
(x)|
2
. 
(8)
Бунда, ψ
А
(x) – микрообъектнинг А тирқишдан ўтиб, (Б 
тирқиш берк вақтида) Х нуқтада топиш эҳтимоли. Ψ
Б
(x) – ми-
крообъектнинг Б тирқишдан ўтиб, (А тирқиш ёпиқ) Х нуқтада 
бўлиш эҳтимоли. 
Иккита тирқиш ҳам очиқ бўлган ҳолда битта тирқишдан ўта-
ётган микрообъект иккинчи тирқишни сезмаслиги лозим эди. 
Бунда натижавий эҳтимоллик (8) формула асосида топилиши ке-
рак эди. Ҳақиқатдан эса экранда қуйидаги интерференцион тақ-
симот кузатилади[12,13]: 

---

19
 
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
ψ
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
+
=
+
+
+






2
2
2
2
2
 
(9)
Юқоридаги (8) ва (9) формулалардан қачон эҳтимолликларни 
қўшиш, қачон эҳтимолликларнинг амплитудаларини қўшиш ло-
зимлигини кўриш мумкин. Шуни таъкидлаш лозимки, берилган 
тажрибада микрообъект учун иккита муқобил имконият мавжуд: 
ёки А тирқишдан ўтиш ёки Б тирқишдан ўтиш. Агар ёруғлик 
манбаи ўчирилса, у ҳолда бу иккита муқобил имкониятларни 
бир-биридан ажратиб бўлмай қолади. Агарда ёруғлик манбаи 
ёқилса, уларни ажратиш имкони пайдо бўлади ёки илмий тил би-
лан айтганда