14-mavzu: kukun materiallardan buyumlar tayyorlash. Reja: 1



Download 188 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana30.04.2023
Hajmi188 Kb.
#933537
  1   2   3   4
Bog'liq
14-mavzu(0)



14-MAVZU: KUKUN MATERIALLARDAN BUYUMLAR TAYYORLASH. 
REJA: 
1
. Metall kukunlarni olish. Aralashmani tayyorlash. 
2
. Sovuq va issiq holda presslash. Gidrostatik presslash 
3.
. Prokatlash. Zagotovkalarni termik ishlash va yakunlovchi ishlov berish. 
4
. Kukun materiallardan yasalgan detallarga qo‘yiladigan asosiy texnologik 
talablar. 
Metall kukunlarining xossalari.
O‘lchamlarga karab metall kukinlari: 
1.
juda ham mayda - 0,5mk. gacha; 
2.
juda mayda -0,5-Yumk; 
3.
mayda - 10-40mk; 
4.
urta -40-150mk;va 
5.
yirik - 150-500mk bo‘ladi. 
Zarrachalarining shakliga karab: 
1.
tolali;
2.
yassi;
3.
teng o‘qli bo‘ladi. 
Kukunning asosiy texnologiyu xossalari:
1.
oquvchanlik; 
2.
presslanuvchanlik;
3.
qiziganda birikishlik.
Okuchanlik - kukunning formani tulgazish kobiliyati. Zarracha o‘lchamlarining 
kichiklashishi va namligini ortishi okuvchanlikni yomonlashtiradi. Okuvchanlik 
diametri 1,5-4mm bo‘lgan teshikdan bir sekundda okib tushgan kukun miqdori 
bilan o‘lchanadi. 


Presslanuvchanlik - kukunning tashki kuch ta’sirida zichlanish va presslangandan 
keyin zarrachalarning bir-biriga bogliklik puxtaligi bilan ta’riflanadi. 
Qiziganda birikishlik presslangan zagatovka zarrachalarining termik ishlash 
natijasida bir-biriga yepishish puxtaligi bilan ifodalanadi. 
Kompozitsion kukun metariallarining qisqacha harakteristikasi.
Kukunli metallarugiya bilan detal va zagatovkalar uchun har-xil 
kompozitsion materiallar olinadi. Maxsus fiziko-mexanikaviy va ekspluatatsion 
xossali kompozitsion materiallar ko‘p kullanilmokda. 
A. Ishqalanishga karshi (antifriktsion) metallokeramik ymateriallardan har-xil 
sirpanish (skolьjenie) podshipniklar yasaladi. Bularda 10-35% govak bo‘ladi. 
Metall bu yerda qattiq tashkil etuvchi. Govak yeg, grafit yeki plastmassa bilan 
tuldirilib, bular yumshoq tashkil etuvchilar hisoblanadi. Yeg bilan tuyindirilgan-
shimdirilgan bunday podshipniklar moysiz birnecha oy ishlashi mumkin. Agar 
maxsus moy "chuntaklar" koldirilsa yeg zaxirasi uchun, 2-3 yil ishlaydi. 
Govak ishqalanishiga karshi materiallar uchun temir-grafit, temir-mis-grafit,
bronza-grafit, alyumin-mis-grafit kompozitsiyalari ishlatiladi. Bularning protsent 
miqdori kuyilgan ekspluatatsion talablarga boglik. 
B. Ishqalanuvchi kompozitsion materiallar mis yeki temir asosida murakkab 
kompozitsiyalardir. Ishqalanish koeffitsientini asbest, kiyin Ьriydigan metallarning 
karbidlarini va harxil oksidlarni kushish bilan rshirish mumkin. Sanoatda 
ishqalanuvchi material asos materialga bosim |ostida yepishtirib, bimetall elementi
sifatida ishlatiladi. Temir asosidagi ishqalanish materialining cho‘yanbilan 
ishqalanish koeffitsienti 0,4-0,6. Ular 500-600°S-ni ushlab tura oladi . 
Ular tormoz kismlarida ishqalanishi materiali sifatida ishlatiladi. Stsenlenie 
qismlarida ham. 
V. Yuqori govakli materiallardan filьtr va shunga uxshash detallar yasaladi. 
Filьtrlarning ishlash shariotiga karab, ularni yemirilishga chidamli po‘lat, alyumin, 
titan, bronza va x.k. metallar kukinidan yasaladi. Govakligi 50%gacha boradi. 
Bular presslanmasdan qizdirib biriktiriladi (spekanie). Kukunlarni qizdirib 
biriktirish davrida gaz chikaradagan moddalar kushiladi. 
G. Metallokeramik qattiq qotishmalar uzlarining yuqori qattiqligi, uta chidamliligi 
va ishqalanishga chidamliligi bilan harakterlanadi. Shuning uchun bulardan 
kirkuvchi asboblar, parmalovchi asboblar yasaladi. Tez yeyiladigan yuzalarga 
surtiladi. Qattiq qotishmalar kiyin eriydigan ymetallar karbidlari asosida yasaladi: 


WC, TiC, TaC. Bog‘lovchi bo‘lib kobalьt xizmat kiladi. Protsent miqdori kuyilgan 
maksadga karab belgilanadi. 
Kukinli metallurgiya usuli bilan almaz-metalli materiallar olinadi: yuqori kirkish 
xossali. Bog‘lovchi sifatida metall poroshok lari mis, nikelь va x.k.) yeki ularning 
qotishmalari xizmat kiladi. 
D. Issiqbardosh va olovbardosh materiallardan yuqori haroratda ishlaydigan 
detallar yasaladi. Bu materiallar yuqori issiqbardosh va oksidlanishga karshi turgun 
bo‘lishi kerak. Nikelь, titan, tantal, volfram va x.k. metallar asosida qotishmalar 
bunga javob berib, 850-900°S-da ishlay beradi. Kiyin eriydigan va qattiq 
birikmalar (oksidlar, karbidlar, boridlar) 3000°S-gacha ishlaydi. ' 
E. Kukun metalugiyasidan maxsus elektromagnit xossali materiallarni (doimiy 
magnit, magnitodielektrik, ferrit) olishda ham foydalaniladi. 
J. Kompakt konstruktsion materiallarini olishda har-xil metall va qotishmalarning 
kukinidan foydalaniladi. Zichligi yuqori bo‘lganidan metallarning mexanikaviy 
xususiyyatlari o‘zgarmaydi. Lekin, bir-xil ekspluatatsiey xossalari anchagina 
ortadi. Masalan, alyuminiy (poroshogi) kukunini qizdirib, biriktirilsa, u ancha 
issiqka chidamli bo‘lib koladi: 
600 °S da ham ishlayveradi. Chunki, tarkibida 15% gacha alyuminiy oksidi bo‘lib, 
u aolyumin zarrachalarini yupka parda (plenka) sifatida urab, uzluksiz karkas hosil 
kiladi. 
3. Tolali kompozitsion materiallar xozirgi zamon sanoatida keng kullanilmokda. 
Bu rivojlanaetgan va yesh soha. Bunda asos matritsa-yumshoq materiallar. 
Armatura-yuqori puxtalikdagi tola: volfram, molibden simlari; alyumin; bor 
oksidlari tolasi; kremniy karbidi, grafit simlari. 

Download 188 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish