J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

MustaqU о
 
‘rganish uchun topshiriqlar
1. Moliyaviy derivativlarda qoMlaniladigan k u rsla rn i hisoblash 
fo rm u la lariu i topib, o 'z a ro qiyoslang va um urniy q o n u n iy a tla rn i 
aniqlang.
2. Moliyaviy derivativlarning u m u m iy lik d a n x ususiylikka to -
rnon yo^nalish b o ‘yicha klastcrini tuzing.
3. Moliyaviy d erivativlarning foydalanish m a q s a d la rin i baliq 
skletiga o\xshatib tasvirlang.
4. Djon 
K. 
X alln in g
« О п ц и о н ы , 
ф ю ч е р с ы
и 
д ру ги е 
произвол!иле ф и н а н с о в ы е и н стр у м е н ты » (8-е и зд а н и е / О р -
tions, Futures, a n d O th e r Derivatives, 8th Edition. — М.:«Вилямс», 
2013, 1072 c.) kitobidan moliyaviy derivativlarni bah olash usulla- 
rini cliuqur tahlil qiling va derivativlarga xos gral'iklarni tasvirlang.
5. Moliyaviy derivativlaring h a r bir turi b o 'y ic h a s h a r t n o m a
yoki qim rnatli q og‘oz shakllari o ‘z bilirningiz asosida tu z in g va 
belgilangan s ta n d a rt s hak llar bilan u larni taqqoslang.
T est savollari
1. Forfard 
s h a rtn o m a sid ag i 
u z u n
va 
qisqa 
pozitsiyalar 
o ‘rtasidagi farq n im a ?
A) Bazis aktivlarni sotib oluvchi u z u n pozitsiyaga, sotuvchi 
qisqa pozitsiyaga ega boMadi.
B) Bazis aktivlarni sotuvchi u z u n p o /ilsiyaga, sotib oluvchi 
qisqa pozitsiyaga ega b o ‘ladi.
C) B un d a y pozitsiyalar mavjud emas.
D) Talablar qisqa, m ajburiy atlar esa u zu n pozitsiya.
2. K eltirilg an izoh larga m os k e tm a -k e tlik d a g i javo bn i t a n -
lang:
1) riskni ka m a y tirish;
2) bo zordagi n a rx n in g kelajakdagi o ‘zgarishlari b a sh o ra tid a n
foyda olish;
3) ikki yoki bir necha moliyaviy vositalardan foydalangan holda 
bir turdagi aktivlarni h a m sotish, ham sotib olish orqali foyda olish.
A) xedjirlash, spekulyatsiya, artibraj.
380

---

B) spekulyatsiya, xedjirlash, artibraj.
C ) artibraj, xedjirlash, spekulyatsiya.
D) xedjirlash, artibraj, spekulyatsiya.
3. Ijro bahosi 50 A Q S H d o llarlik u z u n pozitsiyali forvard 
s h a r t n o m a s i d a n ijro bahosi sh u n d a y boMgan u z u n pozitsiyali 
«koll» op sio n o ‘rtasid a q a n d a y farq bor?
A) forvard s h a r t n o m a s i n i am a lga osh irish majburiy, op sio n 
s h a rtn o m a s id a esa ixtiyoriy, y a ’ni xaridorga luiquq bor.
B) forvard s h a r t n o m a s i n in g m a z k u r holati sotib oluvchi to -
m o n id a n , «koll» o p s io n s h a rtn o m a s id a g i u z u n pozitsiya esa sotuv- 
chi to m o n i d a n s h a k lla n tirilg a n .
C ) h a r ikk alasida h a m u z u n pozitsiya b o ‘lgani u c h u n he c h
q a n d a y farq yo‘q.
D) ijro bahosi b o ‘y icha x a rid o r a ktivlarni forvard s h a rtn o m a s i 
b o 'y i c h a sotishga, «koll» op sion b o ‘yicha sotib olishga m ajbur.
4. «Koll» va «put» o psion bitim lari o ‘rtasidagi farq t o ‘g ‘ri 
k o ‘rsatilgan javobni k o ‘rsating.
A) o ‘z egasiga bazisidag i aktivlarni b e lg ila n g a n n a rx b o ‘y icha 
sotib olish h u q u q in i «koll» o psion ta q d i m eta d i, sotish h u q u q in i 
esa «put» opsion beradi.
B) o ‘z e gasiga bazisidagi ak tiv larn i b elgilan gan n a rx b o ‘yicha 
sotib olish m a jb u riy a tin i «koll» opsion t a q d i m etadi, sotish m aj- 
b uriy a tin i esa «put» o p sio n beradi.
C ) aktivlar 
n a rx i 
tu s h a y o tg a n d a
b o z o rd a
«koll» 
opsion 
k o ‘payadi, a k s in c h a esa «put» opsion.
D ) «Koll» opsion faqat Yevropada, «Put» opsion esa A m e r i-
k a d a foydalaniladi.
5. Savdogar forvard s h a rtn o m a s i b o ‘y ich a 100 m in g f u n t ster- 
ling n i 1GBP = 1 ,5 0 0 U S D valuta kursi b o ‘y icha s o tish d a qisqa 
pozitsiyaga ega. S h a r t n o m a n i n g ijro etish p a y tid a v a lu ta la rn i 
a y irb o sh la sh kursi 1) 1,490 2) 1,520 ga ten g b o 'lsa s a v d o g arn in g
foydasini an iqlang.
A) $1000 foyda va $2000 zarar.
B) $500 foyda va $1500 zarar.
381

---

C) $7500 foyda va $10000 zarar.
D) $1500 foyda va $3000 zarar.
6. Savdogar fyuchers s h a rtn o m a s i b o ‘y icha 50 m in g t o ‘p gaz- 
lam a n i o ld in g a n kelishilgan 1 t o ‘p g a z la m a = 100U S D b o ‘yicha 
sotishda qisqa pozitsiyaga ega. S h a r tn o r n a n in g ijro etish paytida 
1 lo ‘p g a z la rn a n in g narxi 1) $95 2) $103 ga teng b o ‘lsa savdogar- 
n in g foydasini aniqlang.
A) $250000 foyda va $150000 zarar.
B) $500000 foyda va $550000 zarar.
C) $150000 foyda va $100000 zarar.
D) $90 0 0 0 0 foyda va $750000 zarar.
7. Siz «Maxwell» k o m p a n iy a s in in g
100 d o n a aksiyasini 
40 A Q S H d o lla rid a n sotishga a m e r ik a c h a uch oylik opsion shart- 
nornasini im zo lad in giz. U shbu aksiy a larn in g 1 d o n a s in i birjadagi 
joriy narx i 41 AQ SH dollariga teng. U shbu h o la td a siz q a n d a y isb 
y u rita r e d in g iz , o ‘zingiz k o ‘rish in g iz m u m k i n b o ‘lgan foyda va 
z a ra r in g iz n i aniqlang.
A) B itim ni a m a lg a o s h ir m a s d im , c h u n k i $100 z a ra r k o‘ra m a n
B) S h a r tn o m a sha rtla rig a ko‘ra b itim n i $100 z a ra r b ilan b o i s a
h a m a m alga osh irish ga m a jb u rm a n .
C ) O p s i o n n i
a m a lg a
o s h ir a r d i m ,
c h u n k i
$100 
foyda 
k o ‘r a m a n .
D) Ayni pa ytd a hech q a n d a y foyda yoki z a ra r t o ‘g ‘risida ga- 
pirib b o 4 m a y d i, c h u n k i s h a r t n o m a o lid in d a n b c lgila nga n ayni bir 
s a n a d a a m a lg a osh irilad i. U sanadagi m a ’lu m o tla r m asala sh a r- 
tida keltirilm agan.
8. F a ra z qilaylik, ayni p a y td a o ltin n in g 1 u n siy a sin in g bahosi 
500 A Q S H dollari. B ugungi sharoit b o ‘yicha o ltin n i 1 yildan ke- 
yin yetkazib berish b o ‘yicha hiso b lang an f'orvard kursi 700 A Q SH
d o lla rig a teng. A rbitrajyor yillik 10% li kredit olib, ushbu sh a rtla r 
aso sida foyda olishi m u m k i n m i ?
A) M u m k i n , 30% yoki unsiyasiga 150 d o lla rd a n foyda oladi.
B) M u m k i n em as, c h u n k i kredit foi/, stavkasi forvard kursiga 
n i s b a ta n q im m a t.
382

---

C ) M u m k i n , 10% yoki unsiyasiga 50 d o l la r d a n foyda oladi.
D) M u m k i n e m a s, c h u n k i forvard kursi liar k u n i h iso b la n - 
ganligi u c h u n pasayib kctishi m u m k in .
9. T a sa v v u r qiling , m a ’lum bir k o m p a n iy a a ksiyasinin g nar- 
x in i liar 20 k u n g a 5% ga oshadi deb basho rat qildingiz. A ksiya- 
n in g jo riy n a rx i $29, ucli oylik «koll» o p s io n n iiig ijro narxi $30 
b o ‘lib, u b o z o rd a $2,9 d a n s o lilm o q d a . l ls h b u ho lald a op sion ni 
sotib olish foydalim i?
A) Foydali, siz opsionni sotib olish natijasida $0,7 foyda qilasiz.
B) Foydali, siz o p sionni sotib olish natijasida $0,5 foyda qilasiz.
C ) F o y d a s iz , siz o p s io n n i sotib olish n a tija sid a $1 z a ra r q i la ­
siz.
D) Foydasiz, siz o p s io n n i sotib olish n a tija sid a $2,45 za ra r 
qilasiz.
10. « M A X I» shveysariya k o m p a n iy a s i a k s iy a s in in g narxi 
500 shveysariya f ra n k ig a teng. Xususiy in v es to r Jek ush bu kom - 
p a n iy a n i n g b a n k r o t g a u c h ra s h i t o ‘g ‘risidagi m a x f iy a xborotga 
ega b o ‘ldi va a ksiyasini narxi t u s h a d i d e g a n x u lo sa g a kelib, k o m ­
p a n iy a a k s iy a la rid a n ta s h k il to p g a n va ijro b a h o s i 450 shveysariya 
fra n k i, m u d d a ti 3 oy b o ‘lgan 250 ta p u t o p s io n n i 30 fra n k d a n
(p re m iy a (m ukofot)) sotib oldi. A g a r 3 o y d a n keyin aksiya bahosi:
1) 400 C h F ;
2) 500 C h F ;
3) 600 C h F b o ‘lsa, liar bir holat u c h u n J e k n i n g foyda zara rla - 
rini aniq lan g.
A) N a r x 4 0 0 C h F b o ‘lgand a Jek 500 0 C h F foyda oladi, qol- 
gan h o la tla r d a esa 7500 C h F z a ra r qiladi.
B) H a r bir h o la td a 7500 C h F z a ra r qilad i, foyda nolga teng 
b o ‘ladi.
C ) N a r x 40 0 C h F b o ‘lg a n d a Jek 20 C h F foyda oladi, qolgan 
h o la tla rd a esa 30 C h F z a ra r qiladi.
D) H a r bir h o la td a 30 C h F z a ra r q ila d i, foyda nolga teng 
b o ‘ladi.
383

---