Chizma geometriya va muhandislik grafika

 
1-bosqich. 
1.
Simmetriya o‘qlari chiziladi. 
2.
Sirtqi konturi chiziladi. 
3.
Teshiklarning markaz chiziqlari chiziladi. 
4.
Detal elementlari chiziladi. 
2-bosqich. 
Qirqim ingichka chiziqlar bilan chiziladi. 

---

5 
3-bosqich. 
G‘adir-budirlik belgilari qo‘yiladi va o‘lcham hamda chiqarish chiziqlari chiziladi. 
4-bosqich.
1.
Detal elementlari o‘lchanadi va o‘lcham sonlari yozib qo‘yiladi. 
2.
CHizma chiziqlari ustidan yurgizib chiqiladi. 
1-misol. Detalning asliga qarab uning eskizini chizish.

---

6 

---

7 
2-bosqich 

---

8 
3-bosqich 

---

9 
4-bosqich 

---

10 
2-misol. Detalning asliga qarab uning eskizini chizish. 

---

11 
1-bosqich 

---

12 
2-bosqich 

---

13 
3-bosqich 

---

14 
4-bosqich 

---

15 
O‘LCHASH HAQIDA TUSHUNCHALAR 
Detallarni o‘lchashda turli univeral o‘lchash asboblaridan foydalaniladi. Detallarni 
texnikaviy jihatdan to‘g‘ri o‘lchash va o‘lchash asboblarini ishlata bilish katta 
ahamiyatga ega.CHunki detalni o‘lchashda, ko‘pincha, ayrim xatolarga yo‘l qo‘yiladi va 
uning haqiqiy o‘lchamidan chetga chiqiladi. O‘lchash qanchalik sinchiklab bajarilmasin, 
xatolikka yo‘l qo‘yish muqarrardir. Xatolikni kelib chiqishi juda turlicha. Bunga, 
masalan, o‘lchash asbobini yaxshi bilmaslik, o‘lchash asbobini xatoligi temperaturaning 
normal temperaturaga nisbatan o‘zgarishi, o‘lchovchining xatolikka yo‘l qo‘yishi va 
boshqa yana bir qancha faktorlar sabab bo‘ladi.Bu xatoliklarni, albatta, butunlay yo‘q 
qilib bo‘lmaydi, lekin e’tibor bilan o‘lchash va asboblarni to‘g‘ri ishlatish orqali bu 
xatoliklarni kamaytirsa bo‘ladi.O‘lchash xatoligi – sistematik va tasodifiy xatoliklarga 
bo‘linadi. 
Doimiy miqdorga va belgiga ega bo‘lgan yoki ma’lum qonun bilan o‘zgaruvchi 
xato sistematik xato deb ataladi. Masalan, o‘lchash asbobini noto‘g‘ri sozlash ( 
gradurirovka) natijasidasistematik xato hosil bo‘lishi mumkin. Aniqlangan sistematik 
xatoni o‘lchabolingan o‘lchamga ma’lum tuzatish kiritish bilan yo‘l qilish mumkin. 
Tasodifiy xato o‘zgaruvchan bo‘lib, uning miqdori va belgisi hechqanday 
qonunga bo‘ysunmaydi.Bunga o‘lchovchining hisoblashidagi xatosi, o‘lchash davrida 
temperatura rejimining o‘zgarishi misol bo‘la oladi. Tasodifiy xatolikning son qiymatini 
oldindan aniqlash mumkin bo‘lmasa-da,ular ma’lum xususiyatlarga ega bo‘ladi. Bu 
xususiyatlarni nazarda tutish va ko‘p marta o‘lchash bilan tasodifiy xatolikni 
kamaytirish mumkin 
O‘lchash – o‘lchangan kattalikni 
o‘lchash birligi
deb qabul qilingan boshqa birlik 
bilan solishtiribko‘rishdan iborat. 
O‘lchash birligi detallarni o‘lchash xarakteriga qarab belgilanadi. Masalan, 
mashinasozlik sanoatida detallarning chiziqli o‘lchamini aniqlash uchun – millimetr, 
burchaklarni aniqlash uchun – gradus va minutlar qabul qilingan. 
Asbob shkalasining bir bo‘linmasiga mos keladigan qiymat