O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

 
 

---

285
XIV BOB 
________________________________________________________ 
SOTSIAL VA SHAXSLARARO MUNOSABATLAR
__________________________________________________________ 
1.Shaxsning o‗zini o‗zi anglashi. Men-konsepsiyasi. Shaxsning ijtimoiy 
tasavvurlari
 
1.1.O‗z-o‗zini anglash: jarayoni va natijasi
1.2.Men-konsepsiyasi va jinsiy o‗xshashlikning shakillanishi
1.3.Gender o‗xshashligi
1.4.Ijtimoiy tasavurlari: muammolar va istiqbollar
1. O„z-o„zini anglash: jarayoni va natijasi 
 
O‗z-o‗zini anglash jarayon va natija sifatida ko‗riladi. Odatda, o‗zo‗zini 
anglash ob‘ektiv dunyoga qarama-qarshi qo‗yiladi. Bunda aloxida e‘tibor ong 
va o‗z-o‗zini anglash nisbatiga, ong birinchiligi masalasiga beriladi. 
S.L.Rubenshteyn ongga bo‗lgan ideolistik qarashni tanqid qiladi, unga ko‗ra 
―psixik mavjutlik uning anglashi bilan; psixikani moxiyati shundaki, u 
to‗g‗ridan-to‗g‗ri o‗zini-o‗zi bilishda; ruhiyat ong bilan, ong-ruxiyat bilan bir 
deb xisoblanadi. Natijada ruxiyat anglash doirasida cheklanib qoladi, uning 
ongi va bilishi- to‗g‗ridan-to‗g‗ri ma‘lumot borligi‖. O‗z qarashini ong va 
o‗z-o‗zini anglash muammosida ximoya qilib Rubenshteyn, o‗z-o‗zini 
anglash o‗z ichiga, o‗z-o‗ziga munosabatni kiritadi, lekin to‗g‗ridan-to‗g‗ri 
emas, balki shaxsning butun xayoti va sub‘ektning xayotiy ko‗rinishlari 
vositachiligida, deb ta‘kidlaydi. Ong o‗z-o‗zinianglashdan emas, balki o‗z-
o‗zini anglash sub‘ektning aktivligidan shakillanadi. ―O‗z-o‗zini anglash va 
o‗z-o‗zini bilishning ob‘ekti ―toza‖ ong emas, balki ong insonning real 
material mavjudligida aloxida , insonning o‗zi esa o‗z borlig‗ining o‗zluksiz 
butunligida‖.
O‗z-o‗zini anglashni jarayon va maxsulot sifatida ajralishini U.Djems 
tomonidan kiritilgan. U Men-angluvchi(I) va Men-ob‘ektkabi(Me) ajratgan. 
Men-angluvchi 
toza 
tajriba, 
o‗z-o‗zini 
anglashning 
protsessual 
xarakteristikasi. O‗z-o‗zini anglashning bu ikki aspektni biz faqat 
nazariyasiga nisbatan avtonom sifatida tasavvur qilishimiz mumkin, chunki 
ular real xolatda bir-birisiz mavjud emas.