Mavzu: Tovar siyosati

2. Raqobat va tovarning raqobatbardoshligi haqida tushuncha
Raqobat - bu erkin tadbirkorlikning ajralmas bir bulagidir.
Hozirgi bozor iqtisodiyotiga o„tish sharoitida mamlakatimizni iqtisodiy 
salohiyatini mustahkamlash va rivojlanishda, dunyo bozorida ildam qatnashishda 

---

tovarlar sifatini ko„tarib, ularni raqobatbardosh tovarlarga aylantirish eng dolzarb 
muammolardan biridir.
Bozor iqtisodieti sharoitida raqobat alohida faollikkka ega bo„ladi.
Tovar raqobatbardoshligini o„rganish murakkab va o„z ichiga quyidagi 
bosqichlarni oladi:
- tovarni sotish bozorni o„rganish;
- raqiblar haqida ma‟lumotlar yig„ish;
- iste‟molchilar talablarini o„rganish;
- raqobatbardoshligini oshirish bo„yicha tadbirlar ishlab chiqish;
- ishlab chiqarish va bozorga sinov sotishlari bilan chiqish haqidagi qaror.
Bu masalalarni hal qilish korxonada tovar raqobatbardoshligi darajasini 
baholashning o„zluksiz tizimini yaratishni talab qiladi.
Har qanday tovar bozorga chiqishi bilanok o„z raqobat qobiliyatini yo„qota 
boshlaydi, bu jarayonni sekinlatish mumkin, bu iqtisodiy foyda va oldingi buyum 
raqobat qobiliyatini to„la yo„qotish paytigacha bozorga yangi tovar bilan chiqish 
imkoniyatini beradi.
Raqobat so„zi lotinchadan olingan bo„lib, maqsadga erishish uchun ko„rashni 
bildiradi. Bozorda raqiblarning maqsadi xaridorni tovarni xarid qilishga jalb 
qilishdan iborat.
Tovarning raqobatbardoshliligini baholash quyidagi bosqichlarni o„z ichiga 
oladi:
- bozorni tahlil qilib, o„zimizning tovarimizga o„xshash namunasini topib 
olish;
- bizning tovar bilan solishtiriladigan tovarlardagi asosiy ko„rsatkichlarni 
belgilash;
- o„zimizning tovarimizdagi integral raqobatbardoshlik xususiyatini aniqlash.
Raqobatning asosiy quroli bo„lib, talabni shakllantirish va sotishni 
rag„batlantirish vositalari xizmat qiladi. Asosiy axborotni xaridorlar tovar ishlab 
chiqaruvchilardan olishadi. Xaridorlarni asosan tovarning iste‟mol qiymati 
qiziqtiradi. Raqobat asosan quyidagi ko„rinishlarda bo„lishi mumkin: tovarlarning 

---

xizmatlari bo„yicha, bir xil extiyojni qondirishga qaratilgan raqobat, bir xil tovarni 
har xil firmalar ishlab chiqarish orqali bo„ladigan raqobat; yoki bir xil firma 
tomonidan har xil modifikatsiyada tovar ishlab chiqarish.
P.S.Zavyalov fikricha «Raqobatbardoshlik deganda, tovarning bozorda 
xaridorgirligini ta‟minlaydigan iste‟mol va qiymat tavsiflari majmuini, ya‟ni 
o„xshash raqobatchi tovarlarni ayirboshlashga taklif katta bo„lgan sharoitlarda 
xuddi shu tovarni pulga ayirboshlanish qobiliyatini tushunmok lozim».
Firmaning raqobatbardoshligi darajasini baholashda tarmoq bozorida raqobat 
ko„rashi jadalligini belgilaydigan omillar tahlil uchun asos sifatida xizmat qiladi. 
Bu omillarga quyidagilar kiradi: