Проблемы архитектуры и строительства
2016, №2
136
рақобат мавқеини таъминлаш имконини бера-
ди.
Бугунги «соғин сигирлар» бу кечаги «юл-
дузлар» бўлиб, улар аста-секинлик билан,
тармоқдаги маҳсулотга бўлган талаб тўйиниб
борган сари юқори квадратдан пасткисига
кўчиб ўтган. «Соғин сигирлар» ўсиш жиҳа-
тидан паст жозибали бўлса ҳам, улар қимматли
бизнесларни ўзида мужассам этади. Улар кел-
тирадиган нақд пул оқими янги шаклланаётган
«юлдузлар»га ёки «муаммоли болалар»дан
қайта яратилаётган «юлдузлар»га инвестиция
қилинади. Кичик «соғин сигирлар»ни бозор
мавқеини ҳимоя қилиш учун ҳамма тадбир-
чораларни амалга ошириш зарур. Бунда мақсад
бошқа бизнес бирликларида фойдаланиш мум-
кин бўлган самарали нақд пул оқимини
таъминлайдиган «соғин сигирлар»нинг бозор
мавқеини ҳимоя қилишдан иборат. Заифлашиб
бораётган (мос квадратнинг пастки ўнг томо-
нидан ўрин олаётган) «соғин сигирлар»
қисқартириш, йўқ қилиш ва воз кечиш учун
номзодлар ҳисобланади.
Кичик нисбий бозор улушига эга бўлиб, се-
кин ўсаётган тармоқда жойлашган бизнеслар
«итлар» деб аталади. Чунки уларнинг ўсиш
истиқболи ноаниқ бозордаги мавқеи мустаҳкам
эмас, натижада фойда меъёри ҳам паст. Ушбу
гуруҳнинг заиф бизнеслари (мос квадратнинг
пастки ўнг томонида жойлашган) одатда, нақд
пулнинг узоқ муддатли оқимини таъминлай
олмайдилар. Баъзан улар ўзларининг ички
нақд пул эҳтиёжини ҳам қопламайдилар. Шу
сабабли БКГ уларга нисбатан йўқ қилиш ва воз
кечиш стратегиясини қўллашни тавсия қилади.
БКГ нинг ўсиш-улуш матрицасининг асо-
сий моҳияти шундан иборатки, у нақд пул
оқими хусусиятларига ва ҳар хил тоифадаги
корхоналарга инвестицияларни муқобил тақ-
симлаш муаммоларига раҳбарлар диққатини
жалб этади. БКГ таҳлилларига мувофиқ ком-
паниянинг узоқ муддатли стратегияси нақд пул
оқимининг ортиқча ҳажмини «соғин сигирлар-
га», энди шаклланиб келаётган «юлдузлар»га
ва «муаммоли болалар»нинг истиқболли биз-
несларига йўналтириши лозим. «Нақд пул ис-
теъмолчилари» пировард натижада истиқболли
«юлдузлар»га айланадиган бўлса, уларни ўз
харажатларини ўзи қоплаши мумкин бўлади.
Сўнгра «юлдузлар» бозори тўйиниб борган
сари улар «соғин сигирларга» айланадилар.
Демак «муваффақият кетма-кетлиги» қуйида-
гича: «муаммоли болалар»дан ёш «юлдуз-
лар»га (ёки нақд пул буқаларига) ундан сўнг
«юлдузлар»га яъни, ўз харажатларини қоп-
лашга ва «соғин сигирлар»га ўтилади.
Заиф ва жозибаси паст «муаммоли болалар»
тоифасидаги бизнеслар узоқ муддатли инве-
стициялашни ва кенгайишни имконияти бўл-
маганда, диверсификациялашган компаниядан
катта харажатларни талаб қилиши туфайли
ортиқча юк ҳисобланади. Бундай бизнеслар
БКГ қоидаларига мувофиқ воз кечишга ва йўқ
қилишга номзодлар ҳисобланади. Фақат бун-
дан қуйидаги вазиятлар мустасно: 1) улар
яшаш қобилиятиги эга бўлиб, фойда даража-
сини таъминласалар; 2) бош компания ажрата-
диган инвестициялар катта ҳажмда бўлмаса.
Лекин «муаммоли болалар» тоифасидаги
ҳамма бизнеслар мувафаққиятсиз рақобатчи
бўлавермайди. Катта капитал харажатларни
талаб
қилмайдиган
тармоқларда
фаолият
кўрсатадиган ва кичик масштаб самарасига
ҳамда заиф ўқитиш самараси билан ифодала-
надиган бизнеслар тармоқнинг улкан сардор-
лари билан муваффақиятли рақобатлашиши,
уларни фаолиятини таъминлайдиган даромад-
ларга ва инвестицияларга ўзининг сезиларли
улушини қўшиши мумкин. Бироқ кўпчилик
вазиятларда ушбу тоифадаги бизнеслар компа-
ния портфелидаги салмоқли ўринга ва ресурс-
ларига даъвогарлик қила олмайдилар. «Юл-
дузлар» тоифасига ўта олмайдиган бизнеслар
«итлар» гуруҳига ўтишга мажбур бўлади.
Компания натижаларига қўшадиган улушлари
бўйича «итлар» сараланади. Ушбу тоифадаги
кучли бизнеслар нақд пулнинг ва фойда дара-
жасининг ижобий баланси билан ифодаланади.
Do'stlaringiz bilan baham: