Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

6.1.3. Turli texnologik jarayonlarda qo‘llaniladigan ish mashinalarning 
mexanik xarakteristikalari.
 
Texnologik mexanizmlarning mexanik tavsiflari asosan 4 xil bo‘ladi: 
1.
 
Tezlikka bog‘lik bo‘lmagan mexanik tavsiflar.
Bunday mexanik 
tavsiflarga ko‘tarma transport mexanizmlari ega bo‘ladi? Bu mexanik 
tavsif chizikli bo‘lib tezlik o‘qiga parallel bo‘ladi. 
bo‘lsa, 
bo‘ladi. Bunda qarshilik momenti o‘zgarmas bo‘lib, 
chastotaga bog‘liq bo‘lmagan mexanik xarakteristika olinadi (6.1.6-
rasm.1). Bunday mexanik xarakteristikaga yuk ko‘taruvchi kranlar, 
stanoklarning vint va chervyaklar bilan harakatlanuvchi qismlari ega 
bo‘ladi. Haqiqatan, kran mexanizmining qarshilik momenti uning 
ilgagiga osilgan yuk og‘irligi 
va baraban radiusi 
bilangina 
aniqlanadi, xolos, ya’ni
. 
2.
 
Chizikli oshib boruvchi mexanik tavsif
. Bu mexanik tavsifga asosan 
ishkalanish kuchlari ta’sirida vujudga keladigan kuchlar kiradi? Bunda 
karshilik momenti tezlikka proporsional oshib boradi. 
bo‘lsa, 
bo‘ladi. Bunda qarshilik momenti chastotaga 
proporsional bo‘lgan mexanik xarakteristika olinadi (6.1.6-rasm.2). 

---

336 
Bunday xarakteristika mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok generatori va 
don tozalovchi qishloq xo‘jalik mashinasi kabilar ega bo‘ladi. 
3.
 
Nochizikli oshib boruvchi mexanik tavsiflar
. Bunga asosan 
turbomexanizmlarning karshilik momentlari misol bo‘la oladi. Ularda 
karshilik momenti tezlikni kvadratiga yoki kubiga proporsional o‘zgaradi. 
bo‘lsa, qarshilik momenti chastotaning ikkinchi darajasiga 
proporsional bo‘ladi. Bunday mexanik xarakteristikaga ventilyator, 
nasos, seperator kabi mexanizmlar ega bo‘ladi (6.1.6-rasm.3).