Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

 
5.3.1-rasm. Asixron mashinaning konstruktiv tuzilishi 
Asixron mashinalarning tuzilishi va ishlash prinsipi. 
Elektr mashinalarida 
po‘lat o‘zak maxsus yupqa elektrotexnika po‘lat listidan yig‘ib taiyorlanadi. 
Stator va rotorning po‘lat o‘zaklarining tarkibida 1...3% kremniy bo‘ladi. Po‘lat 
listlarining qalinligi 0,3 ... 0,5 mm. Po‘lat o‘zak yig‘ilgandan so‘ng staninaga 
presslab o‘rnatiladi. Stator staninasi esa alyuminiy yokn cho‘yandan 
tayyorlanishi mumkin. Asinxron mashinalarda ham rotorning po‘lat o‘zagi 
maxsus po‘lat listlardan yig‘iladi va valga yoki rotor vtulkasiga presslab 
maxkamlanadi. Mikromashinalarda po‘lat o‘zaklar temir–nikel qotishmasi 
plastinkalardan yig‘iladi. 
Qisqa tutashgan rotorli asinxron mashinalar. 
Qisqa tutashgan rotorli
 
Asixron mashinalar 
r
otorning tuzilishiga ko‘ra quyidagicha bo’ladi: 5.3.2-rasm. 
5.3.2-rasm. 
Asixron mashinaning
qicqa tutashtirilgan rotori.
 

---

275 
Rotorning o‘zagi elektrotexnik po‘lat tunikalardan yig‘iladi, sirtqi tomoni 
pazlar hosil qiluvchi tsilindirdan iborat bo‘ladi. Uyurma toklardan hosil 
bo‘luvchi quvvat isrofini kamaytirish maqsadida rotor o‘zagini tashkil qiluvchi 
har bir po‘lat tunikanining ikki tomoni izolyatsiyalovchi lak bilan qoplanadi.
Qisqa tutashtirilgan rotorli motorning rotor o‘zagi pazlariga alyuminiy yoki 
mis sterjenlari (tayoqchalari) joylashtirilib, ularning bosh va oxirlari alyuminiy 
yoki mis halqa bilan o‘zaro qisqa tutashtiriladi rotor (“Olmaxon qafas”) li 
asinxron motor deyiladi. 
Asixron mashinalar
ning statoriga joylashtiriladigan uch fazali chulg‘amning 
tuzilishi sinxron mashinaning chulg‘amidan farq qilmaydi. Stator 
chulg‘amlarining uchlari dvigatel shchitidagi qismlarga ulanadi. Bunda birinchi 
faza chulg‘ami C
1
–C
4 
ikkinchisi C
2
–C
5 
uchinchisi esa C
3
–C
6 
bilan
belgilanadi. 
Chulg‘amni “yulduz” sxemasi bilan ulash uchun uchlari motor shchitining 
qismlariga 11.5-rasm, 
a 
da ko‘rsatilgandek qilib biriktiriladi. 5.2.3-rasm 
b
da 
motor shichitidagi chulg‘am uchlarini “uchburchk” sxemalari bilan ulash 
ko‘rsatilgan. 
5.2.3-rasm. Asixron mashinalar
ning stator cho’lg’amlarini ulanish usullari
Asinxron dvigatelning stator chulg‘amiga uch fazali tok berilganda