1-мавзу. “Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкциялар технологияси” фанига кириш

 
Кўп кавакли плиталарни тайёрлаш. 
Москва темир-бетон буюмлари ва қувурлари заводида янги
технология бўйича кўп ковакли ораёпма панеллар тажриба сифатида
ишлаб чиқарилган. Бунинг учун заводнинг ремонт-механика сехида 
плиталарни ишлаб чиқариладиган қолипларга ўзгартиришлар киргазилган.
Аввало қолипнинг поддонидаги ташқи таянчлар сақлагичлари билан кесиб 
олиб ташланган. 
Кейин стилиндрик обоймаларни ўрнатиш учун думалоқ тешиклар
тешилган. Обоймалар қолипнинг қисқа ён томонига тагига нисбатан
керакли баландликда пайвандланган. Қолипнинг қисқа томонидаги
деворларга фиксаторлар пайвандланган. Янги технология бўйича НВ 70-12
маркали плиталарни тайёрлаш учун ички қўзгалмас тиргакли қолиплар 
тайёрланган. 
Арматура стерженларини қолипга ўрнатишдан аввал қолипнинг
деворлари ёпилиб, қулфларнинг гайкалари охиригача маҳкамлаб бураб 
қўйилади.
Плиталарни ишлаб чиқариш учун зўриқиши 550ъ800 МПа бўлган 14
мм диаметрли арматура стерженларидан фойдаланилган. Аввал қолипнинг
четларига ички таянчлари орасига арматура тўрлари ўрнатилади. Сўнгра 
қиздириш ускунасида 32...34 мм гача қиздириб узайтирилган стерженлар
совуқ учларидан кўтариб қолипга ўтказилган ва қолипдаги ички тиргакларга 
ўрнатилган. 
Иссиқ-нам ишлови берилгандан сўнг қолиплар иссиқлик ишлови
бериш камерасидан олиниб деворлари очилади ва плиталар кран ёрдамида
қолипдан олинади. Фиксатор ва тиргаклардан қолган чуқурчалар атрофида
дарзлар ва кўчишлар ҳосил бўлмаган. Янги технология бўйича ишлаб
чиқарилган плиталарни синалганда, улар мустахкамлиги, бикрлиги, дарз
кетишга чидалилиги бўйича бундай плиталарга норматив хужжатларда
қўйиладиган талабларга тўлиқ жавоб бериши аниқланган. 
Панелларнинг тажрибавий ишлаб чиқарилиши янги технологиянинг
соддалиги, ишончлилиги ва кўп ковакли плиталарни ишлаб чиқаришда
мақсадга мувофиқлигини тасдиқлади. 
Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон плиталарни ички қўзғалмас
тиргакли қолипларда ишлаб чиқариш анъанавий ташқи тиргакли
қолипларда ишлаб чиқаришга нисбатан қуйидаги афзалликларга: 
- юқори мустахкамликка эга арматура сарфини 4ъ5% га камайтириш; 
- қолипнинг чекка қисмидаги таранглаштирилувчи арматура стержени
ўтадиган тешиклардан оқиб чиқишини йўқотиш; 

---

- бетон қотгандан сўнг тайёр маҳсулотни қолипдан олишдан олдин 
таранглаштирилувчи арматурани кесиш, арматура қолдиқлари ва кўчган бетон
парчаларини йиғиш ва бошқалар билан боғлиқ мехнат сарфини 6...8 % га 
камайтириш; 
- таранглаштирилувчи арматурани кесиш учун зарур электрод ва
арра пўлат дискларини иқтисод қилиш; 
- таранглаштирилувчи арматурани кесишнинг хожати йўқлиги билан 
боғлиқ экологик тоза меҳнат шароитини мавжудлиги; 
- ишлаб чиқариладиган маҳсулот таннархини 4ъ5 % га пасайтириш
имконини беришини кўрсатди. 
Амалиёт шуни кўрсатдики кўпгина холларда олдиндан
зўриқтирилмаган темир-бетон конструкцияларни ишлаб чиқариладиган
мавжуд қолипларда ички тиргакларни ўрнатиб олдиндан зўриқтирилган
Конструкцияларни ишлаб чиқариш имконини беришини кўрсатди.