Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

[H.Hikmatullayev, A.Mansurov 
Axloq-odobga oid hadis namunalari T.: 1990,34b, 497-hadis].
Yo’lda yotgan tikan shoxlarini olib tashlagan odamning oldingi-yu keyingi 
gunohlarini tangri kechiradi 
[H.Hikmatullayev, A.Mansurov Axloq-odobga oid 
hadis namunalari T.: 1990, 28b,395-hadis].
«Ekmoq niyatida qo’lingizga ko’chat tutqazgan paytda nohosdan qiyomat 
qoyil 
bo’lishi 
aniq 
bo’lganda 
ham 
ulgursangiz, 
uni 
ekib 
qo’yavering»
[H.Hikmatullayev, 
A.Mansurov 
Axloq-odobga 
oid 
hadis 
namunalari T.: 1990, 15b, 176-hadis].
«Kim suv toshqinini to’xtatsa yoki yong’inni o’chirsa, unga shahidlik ajri 
beriladi», kabi hadislarda ekologiya va tabiat muhofazasiga oid tushunchalar 
bordir. Bunday hadislardan tarbiya jarayonida foydalanilsa, bolalarda milliy 

---

ekologik qadriyatlarga hurmat hissi shakllanadi 
[H.Hikmatullayev, A.Mansurov 
Axloq-odobga oid hadis namunalari T.: 1990,38b, 569-hadis]. 
Bundan tashqari hadislarda
 
nafaqat tabiat, atrof-muhit tozaligi balki, insonning 
o’z tanasi toza ozodaligi, sog’lom bo’lishligi uchun ham bir qator hadis namunalari 
keltirib o’tilgan. 
«Safar qilinglar, sog’lom va rizqu nasibali bo’lasizlar» 
[
H.Hikmatullayev, A.Mansurov Axloq-odobga oid hadis namunalari T.: 
1990,25-27b, 335-382hadislar].
Yuqorida bayon qilingan fikrlar shundan dalolat berib turibdiki, ota – 
bobolarimiz azal–azaldan tabiatga yuksak mehr va ehtirom ko’rsatishgan. Yurtni 
obod etishgan, ko’chalarni, hovlilarni sarishta saqlashgan. Xalqimizning tabiatga 
munosabati urug’ qadash, Qovun sayli, Suv sayli, Uzum sayli, Hosil bayrami, gul 
bayrami, Navro’z bayrami, Xirmon to’yi kabi bayramlarda ham ifodalangan. 
Bunday tabiat bayramlari ularning hayot tarziga aylanib an’ana, udum va 
odatlarida o’z o’rnini topgan. (Quyida ular bilan tanishib chiqamiz). Mazkur 
ekologiyaga oid an’ana, urf–odat va qadriyatlarni takomillashtirish bugungi ta’lim–
tarbiya muassasalari, va keng jamoatchilikning eng asosiy vazifalaridan biridir. 
Xalq og‘zaki ijodiga quyidagi janrlar kiradi: qo‘shiqlar, maqol, matal, 
afsona, rivoyat, asotir, ertak, latifa, lof, lapar, termalar, askiya, doston, 
tez aytish, masal, alla, yor-yorlar, kelin salomlar, topishmoq, naqllar, 
hikmatlar, pandnomalar, aforizmlar va b. Xalq og‘zaki ijodining yuqorida sanab 
o‘tilgan barcha janrlarida yosh avlodni ma’naviy-axloqiy tarbiyalash yo‘llari, 
tarbiya usullari, mehr, muhabbat, saxiylik, olijanoblik, qadr, vafo, sadoqat, 
yaxshilik, oqibatlilik, mehnatsevarlik, kasb-hunarga muhabbat, halollik, adolat, 
insof, andishalilik, insonparvarlik, kabi xislatlar ulug‘lanadi, yomonlik, bevafolik, 
baxillik, 
xasislik, 
qo'rqoqlik, 
nomussizlik, 
manmanlik, 
kaltabinlik, 
xushomadgo‘ylik, andishasizlik, ochko‘zlik, mas’uliyatsizlik, farosatsizlik kabi 
illatlar qoralanadi. Shu o‘rinda og‘zaki ijod namunalari odob-axloq, xalqchil va 
ibratliligini, shu bois uning umumbashariy ahamiyatga molik ekanligini 
ta’kidlashimiz joiz