Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

To’rtinchidan,
zamonaviy maktab ekologiyasi. 1990-yillarning 
boshlarida yetarli miqdorda uslubiy adabiyotlarning yetishmasligi sababli, 

---

maktabgacha ta’lim muassasalari o’qituvchilari ba’zan ekologik bilimlarning 
yetishmasligi, bolalarga to’g’ri tushuntira olmasliklari sababli bolalarning 
faoliyatga nisbatan qiziqishlarining yo’qolishiga olib keldi. Keyinchalik esa 
uzluksiz ekologik ta’lim tizimini rivojlantirish chora tadbirlari amalga 
oshirilgandan so’ng bu tizim tubdan o’zgartirildi va bir qator rasmiy hujjatlar 
paydo bo’ldi (Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 1994-yildagi “Aholining 
ekologik ta’limini yaxshilash to’g’risidagi qarori”, xuddi shu yili “Rossiya 
Federatsiyasining ekologik ta’lim sohasidagi strategiyasi. Ushbu 
stratregiyaning bir katta bo’limi maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik 
ta’limiga bag’ishlangan.
“Rossiyaning barqaror rivojlanish konsepsiyasi”da ekologik ta’lim, 
aholi ongini ekologizatsiya qilish alohida ta’kidlangan.
Bolalarni tarbiyalashda quyidagi masalalarga alohida e’tibor 
qaratishimiz kerak. 
1.
Tabiatning o’ziga xos qiymatini tushuntirish; 
2.
Bolani o’zini tabiatning bir bo’lagi sifatida anglashi; 
3.
Yoqtirishimiz va yoqtirmasligimizdan qat’i nazar barcha turlarga 
(hayvonlarga nisbatan) hurmat munosabatini tarbiyalash; 
4.
Atrofdagi olamga emotsional ijobiy munosabatni shakllantirish; 
5.
Tabiatdagi barcha narsa o’zaro uzviy bog’langanligini, agarda biz 
bu o’zgarishlarni birortasini buzilishi boshqa o’zgarishlarga olib 
kelishini tushuntirish; 
6.
Biz qayta yarata olmaydigan narsani yo’q qilmasligimizni 
tushuntirish; 
7.
Ekologik xavfsizlik asoslarini o’rgatish; 
8.
Suv va energiyadan oqilona foydalanishni o’rgatish; 
9.
Ekologik xulq-atvorni shakllantirish; 

---

Ekologik ta’lim sohasida ko’zga ko’ringan, taniqli rus mutaxassisi 
I.D.Zverev fikriga ko’ra “Hozirgacha ekologik ta’limning aniq, maqbul ta’rifi 
yo’q” deydi va o’zining “Ekologik ta’lim - shaxsning ekologik javobgarligini 
ta’minlaydigan, bilim, malaka, ko’nikma va qadriyatlari yo’nalishlarini, 
axloqiy, aqliy va estetik munosabatlar tizimini shakllantirishga qaratilgan 
shaxsni o’rganish, tarbiyalash, rivojlantirishning uzluksiz jarayoni” deb 
atashni taklif etgan.
I.D.Zeverev, “Ekologik ta’limning vazifalari – tabiat, jamiyat va inson 
munosabatlari bilan uzviy bog’liq” deb aytadi. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta’limi sohasida qator 
tadqiqot ishlari olib borilgan bo’lib,