Informatika, avtomatlashtirish va boshqaruv

«Suyuqlik - bug’»
sistemaning bu 
xossasi Konovalovning birinchi qonuniga bo’ysunadi, ya’ni eritma bilan 
muvozanatda bo’lgan bug’ doim o’zida shunday komponentni ortiqcha ushlaydi, 
bunda eritmaga shu komponentdan qo’shilganda uning qaynash temperaturasi 
kamayadi. Masalan, etil spirtiga suv qo’shilsa, sistemaning qaynash temperaturasi 
pasayadi. Konovalovning 1-qonuniga binoan, eritmaning qaynashi davrida suv 
bug’i fazasining spirt bug’lari bilan boyishi sodir boladi. 

---

19 
Rektifikatsiya jarayonini hisoblash uchun y - x diagrammadan foydalanish 
qulaydir (2.2d-rasm). 
Y
m
= f(x) funksiya quyidagi tenglamaga mos keladi 
(
)
х
Р
Р
Р
х
Р
Р
х
Р
у
В
А
В
А
А
⋅
−
+
⋅
=
⋅
=
(2.6) 
hamda, suyuq va bug’fazalar muvozanat tarkiblari orasidagi bog’liqlikni 
ifodalaydi. 
Komponentlar nisbiy uchuvchanligi: 
В
А
Р
Р
=
α
(2.7)
 
ma’lum bo’lsa, ideal aralashmalar muvozanat chizig’ini hisoblash va qurish 
mumkin. 
(
)
х
х
у
⋅
−
+
⋅
=
1
1
α
α
(2.8) 
Faqat yengil uchuvchan komponentlardan tarkib topgan suyuqlik bilan shu 
komponentdan tarkib topgan bug’ muvozanat holatida bo’ladi. Muvozanat 
chizig’ining eng chetki nuqtalari kvadratning qarama - qarshi burchaklarida
joylashgan. Kvadrat diagonali va muvozanat egri chizig’i suyuq va bug’ 
fazalarning mavjud bo’lish sohalarini chegaralaydi. 
Haqiqiy suyuqlik aralashmalari. Bunday aralashmalardan komponentlar 
ajratib olinganda issiqlik ajrab chiqadi, hajmi o’zgaradiva ko’pchilik hollarda 
Raul qonuniga bo’ysunmaydi. 
Eng odatiy tipdagi binar aralashmalar uchun bug'-suyuqlik muvozanati 
diagrammasi 2.3-rasmda keltirilgan.

---

20