Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

ýasyr
etnoniminiň getirilmegi hem tassyklaýar 
(ýazyr diýen at 5-nji orunda gelýär). 
Ýas
ýa-da 
as
diýen at gadymy 
alanlaryň ikinji ady bolup, ol igdirleriň 
asa
ýa-da 
ýasa
tiresiniň adynda 
hem duş gelýär (bu sözler barada Olam we Esgi makalalaryna-da 
serediň). Şu pikir dogry bolsa, onda etnonimiň gurluşy şeýle bolmaly: 
ýaz (-ýas –as)
we –
yr
diýen gadymy türki köplük goşulmasy. Manysy: 
“ýaz ili”, “ýaz taýpasy”.
Taryhçy alym S. G. Agajanow 
ýazyr
diýen taýpa adyny “ýazy är”, 
ýagny “ýazyda, sährada ýaşaýan il” diýip düşündirýär we ony gadymy 
sul
diýen taýpa adynyň düşnükli sözler bilen terjime edilen (kalkalaşdyrylan) 
görnüşi hasaplaýar. 
Sul
sözi “çöl” sözüniň fonetik öwüşginidir. Sullar 
V—VI asyrlarda Balkan etraplarynda ýaşapdyrlar. Küşt boýunça ort 
asyrlarda dünýä çempiony bolan meşhur türkmen küştçüsi as-Suly hem 
şu taýpadan bolupdyr.
Mary tekeleriniň düzümindäki 
ýazy
tiresiniň ady hem ýazyr diýen 
etnonimiň gysgalan görnüşi bolsa gerek (şahyr Mollanepes şu tireden 
bolupdyr). 
Ýaz
sözüniň yzyna goşulan –y goşulmasynyň köplük sanyň 
başga bir formasy bolmagy-da mümkindir, ol göki, gyrgy, barani, gaýy, 
garrawy, gunny ýaly etnonimlerde hem duş gelýär.
Ýazy
sözi Mary tekeleriniň düzümindäki 
ýazyýusup
tiresiniň 
adynda hem bar.
Sözümiziň ahyrynda ýazyrlaryň geçmişine degişli käbir zatlary 
ýatlalyň. Mongol çozuşlarynyň edil öň ýanynda bu taýpa Ahalda 
tas özbaşdak döwlet gurmak we özbaşdak halk bolmak derejesine 
ýeteňkirläpdir. Olaryň paýtagtyna ilki Tak, soňra Takýazyr diýen at 
berilýär. Bu gadymy şäheriň harabalary häzir Bäherden raýonynda 
bolup, ol Şähryslam diýen at bilen bellidir. Ýazyrlaryň ýurduna bolsa 
Ýazyr ili ýa-da Ýazyrystan diýlipdir.
Hazirki garadaşly diýen türkmen taýpasy hem ýazyrlardan döräpdir. 
(
Garadaşly
makalasyna serediň). Mongol çozuşlaryndan soň, ýazyrlar 
dumly-duşa dargap, olaryň köp bölegi Kiçi Aziýa ýurtlaryna göçüpdir.

---

254