Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

ýowmit-ýowmut-ýomut
diýen at galýar. Ikinji 
rowaýata görä, bu söz ýow (ýagny “ýagy”) we mut (“mat”) sözlerinden 
bolup, ol “ýagyny ýeňýän” diýen manydadyr.
Ylmy nukdaýnazardan ýokarda getirilen düüşündirişleriň hiç biri-
de hakykata dogry gelmeýär. Bu at barada geçen asyryň ortalarynda 
Türkmenistana gelen majar (wengr) alymy Arminiý Wamberiniň pikiri 
üns bermäge mynasypdyr. Ol ýomut diýen etnonimi gadymy türki dillerde 
“il”, “halk”, “taýpa”, “topar” (nemsçe 
Menge
) manylarynda ulanylan 
ýom
sözünden we 
–ut
goşulmasyndan hasaplaýar. 
Ýom
sözi ýokarky 
manyda häzirki türkmen dilinde saklanmadyk bolsa-da, bu söz 
ýumak
(ýagny “bir ýere toplanan ýüp”), 
ýumruk
, 
ýumry
, 
ýumalak (“togalak”),
ýumurtga
ýaly sözlerde häli-häzire duş gelýär. 
Uýgurlarda ýumut
sözi 
“topbak”, “topar”, gadymy türki dillerde bolsa 
ýumgy, ýumgylyg 
sözleri 
“ýygyn”, “jem” manylarda ulanylypdyr. Mundan 2100—2200 ýyl öň 
türkmenleriň gadymy ata-babasy bolan gunlara 
ýomut
hem diýlipdir. 
Gun
sözüniňm özi hem “il”, “topar” manysyndadyr. Deňeşdiriň: 
il-gün.
Diýmek, bir türki taýpanyň gepleşigine mahsus bolan 
gun
sözüni beýleki 
şiwäniň wekilleri 
ýomut
diýip öz sözleri bilen çalşyrypdyrlar. Ýomut 
taýpasynyň etnik adynyň gadymy gunlaryň ýomut diýen ikinji ady bilen 
baglanyşygyny subut edýän delilimiz bolmasa-da, bu etnonimleriň 
ikisiniň hem şol bir sözden—“il”, “topar”, “taýpa” manysyndaky 
ýom
sözünden we gadymy türki dillerde jemi, köplügi aňladýan –
ut 
goşulmasyndan emel gelendigini göni aýdyp bileris.

---

149