Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

köwli
, 
hataplardaky 
köwsi
diýen etnonimleriň köw sözüniň häzirki türkmen 
dilinde ulanylýan 
köw
, 
köwmek
sözleri bilen dahyly ýok. Ol “oba”, 
“urug” manysyndaky 
köw
, 
köý
diýen türki sözden emele gelipdir. Bu 

---

158
söz türk dilinde hut şu manyda ulanylýar. 
Köw
sözüniň yzyndaky dürli 
goşulmalar bolsa degişliligi ýa-da köplügi aňladýarlar. Türki halklaryň 
orta asyrlardaky göçe-göçlügi döwründe Ýewropa giden peçeneg diýen 
oguz-türkmen taýpasynyň düzüminde köwler has uly we kuwwatly 
urugy emele getiripdir.
Sakar, salyr we ýandyr taýpalarynyň 
köýük
, arsarylaryň 
köýükli
, 
sakarlaryň 
köýündi
tireleriniň atlary hem aslynda 
köw
ýa-da 
köý
sözünden emele gelipdir.
KÖMÜRÇI
Alilileriň ýüzbaşy bölümine degişli bolan 
kömürçi
tiresiniň 
wekilleri hut geçen asyrda-da gumda kömür taýýarlamak we ony demirçi 
ussalara satmak bilen meşgul bolupdyr.
KÖR, KÖREK, KÖRÇI
On sany türkmen taýpasynyň (ata, ýemreli, ýomut, nihurly, olam, 
salyr, saryk, çandyr, esgi we ärsarylaryň) düzüminde 
kör
, Dänew 
raýonynda ýaşaýan salyrlarda 
körek
, saryk we ärsary taýpalarynda bosa 
körçi
diýen tireler duş gelýär. Olaryň adynyň “batyl, sokur, gözsüz” 
manysyndaky 
kör
sözi bilen asla dahyly ýok, çünki özüni sylaýan 
hiç urug-tiräniň özüne 
kör
diýip at dakmajagy hemmä mälimdir. Kör 
adamdan aňsat taýpabasy hem çykmasa gerek.
Sanalan etnonimleri (hiç bolmanda, olaryň köpüsini) emele getiren 
kör sözleri iňňän gadymy döwürlerde türk we mongol dillerinde “tire-
taýpalar birleşigi” manysyny aňladan kur ýa-da gur sözünden emele 
gelipdir. Bu söz gurama, gurultaý diýen türkmen sözlerinde şu wagta 
çenli saklanypdyr.
Bardy-geldi, etnonimlerdäki kör sözi tirebaşynyň lakamy 
bolaýanda-da, onuň göz bilen baglanyşygy ýok. Edebiýatçy alym Ahmet 
Bekmyradow