Nonlarning nordonligi bu kasalliklarning paydo bo’lishi va
rivojlanishiga ma’lum
darajada ta’sir ko’rsatadi. Yuqori nordonlikka ega bo’lgan nonlar bu
kasallikka chalinmaydi.
Masalan, 12
0
nordonlikka ega bo’lgan javdar nonlarida bu kasallik
uchramaydi. Faqat bu kasallik
bug’doy nonlarida uchraydi. Kartoshka tayoqchalarining rivojlanishi uchun
qulay sharoit 35-40
0
S harorat hisoblanadi. Shu sababli ham nonda bu kasallik ko’proq yoz
paytida uchrab turadi. Bu
kasallik bilan kasallangan nonlar iste’molga yaroqsiz hisoblanadi.
Mog’orlanish. Bu kasallik ham nonlarda tez-tez uchrab turadi.
Mog’orlanishni keltirib
chiqaruvchi bakteriyalarning
kartoshka kasalligining
ko’zg’atuvchilaridan farqi shuki,
mog’orlarning sporalari non pishirishda batamom o’ladi. Shu sababli bu
kasallik nonda ularni
saqlash jarayonida nonlarda paydo bo’ladigan
mikroorganizmlar
ta’sirida vujudga keladi.
Mog’or bakteriyalari bilan kasallangan nonlarning yuza qismda har xil
dog’lar paydo bo’ladi.
Silliq non qobiqlari ma’lum darajada nonni mog’orlanishdan
saqlaydi. Non yuzasida
yoriqlarning paydo bo’lishi esa mog’orlanish jarayonini tezlatadi.
Nonning mog’orlanishiga
ta’sir qiladigan asosiy omil bu xonalardagi havoning harorati,
nisbiy
namligi va sanitariya-
gigiena holati hisoblanadi. Savdo tarmoqlarida non saqlanayotgan joylarda
yuqori sanitariya
holatini, tozalikni ta’minlash nonlarni mog’orlanishdan saqlaydi.
Nonlarda
uchraydigan
nuqsonlar
. Nonlarda
uchraydigan nuqsonlarga
asosiy va
qo’shimcha xom ashyolarning to’liq standart talablariga javob
bermasligi va non ishlab
chiqarishda texnologik jarayonlarning buzilishi natijasida mag’zida, hidi
va ta’mida paydo
bo’ladigan nuqsonlarni kiritish mumkin.
Tashqi ko’rinishda uchraydigan nuqsonlar. Nonlarning tashqi ko’rinishida
uchraydigan
nuqsonlarga non shaklining buzilishi, non qobig’i
yuzasining oqarib
pishmaganligi, ortiqcha
qo’ng’ir-qora rang hosil bo’lishi, non sirtida katta yoriqlarning paydo
bo’lishi, non mag’zidan
qobig’ining ajralib qolishi, nonda standartda ko’rsatilgan qalinroq
qobig’ining hosil bo’lishi va
hokazolarni kiritish mumkin.
Nonning mag’zida uchraydigan nuqsonlar. Nonning mag’zida uchraydigan
nuqsonlarga
non mag’zida aralashmay qolgan unlarning bo’lishi, begona
aralashmalarning bo’lishi, pishmay
qolgan xamirlarning bo’lishi, g’ovakliklarning bir xil tarqalmaganligi, non
mag’zining keragidan
ortiqcha qorayib qolishi va hokazolarni kiritish mumkin. Bu nuqsonlar ham
non ishlab chiqarish
uchun ishlatiladigan xom ashyolarda bo’ladigan
nuqsonlar tufayli va
texnologik jarayonning
buzilishi natijasida vujudga keladi.
Ta’mi va hidida bo’ladigan nuqsonlar. Nonlarning ta’mi va hidida
bo’ladigan
nuqsonlarga nonni chaynaganda non mag’zining g’ijirlashi (xrust), achchiq
ta’mning bo’lishi,
tuz miqdorining ko’p yoki oz bo’lishi, nordon ta’m
va hidlar va boshqa
begona ta’m va
hidlarning bo’lishi kiradi. Bu nuqsonlar asosan sifati talabga javob
bermaydigan xom ashyolar
ishlatish natijasida vujudga keladi. Masalan, nonni chaynaganda non
mag’zining g’ijirlashi
xamir tayyorlash uchun ishlatilgan un tarkibida begona mineral
aralashmalari, qumlar borligidan
dalolat beradi. Nonda achchiq ta’m paydo bo’lishiga sabab esa don tarkibida
unga achchiq ta’m
beruvchi begona o’tlarning urug’larining normadan yuqori bo’lishidadir.
Umuman non pishirishda yuqorida keltirilgan nuqsonlarning
bo’lmasligiga harakat qilish zarur.