O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

10. Demografik siyosat faol ravishda olib borilayotgan davlat qaysi? 
A. Pokiston 
b. Markaziy Afrika respublikasi 
C. Hindiston 
D. Xitoy 
E. Tailand 
 
Nazorat uchun savollar: 
 
1. Dunyo aholisi va zichligi ta’rif bering 
2. Aholining tabbiy o‘sishiga izoh bering va qanday omillar ta’sir
etadi. 
3.Aholi migratsiyasini izohlang. 
4. Dunyo aholisi milliy tartibiga ta’rif bering. 
5. Dunyoda aholini irqiy tarkibi qanday. 
6. Shahar va qishloq aholisini izohlang. 
7. Urbanizatsiya darajasi yuqori hududlar qaysi yerlar. 
8. Mehnat resurslari nima va ulardan foydalanishga izoh bering. 

---

4-mavzu. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING GEOGRAFIK O‘RNI,
VA MA`MURIY-HUDUDIY BO`LINISHI 
O‘zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida 1 sentyabr 1991 yilda tashkil topgan. 
Maydoni 448,9 ming kv.km., aholisi 35 mln. kishi (1.01.2021 y.). Ma’muriy jihatdan
 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, 12 viloyat va Toshkent shahridan iborat: Andijon, Buxoro, 
Jizzax, Navoiy, Namangan, Samarqand, Sirdaryo, Surxondaryo, Toshkent, Farg‘ona, Xorazm va 
Qashqadaryo viloyatlari.
Respublika poytaxti – Toshkent shahri. 
O‘zbekiston dunyo hamjamiyati va siyosiy xaritasida o‘ziga xos mavqega ega. U hozirgi 
kunda Birlashgan Millatlar tashkilotiga a’zo bo‘lgan 190 dan ortiq davlatlarning biri hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi BMT ga 2 mart 1992 yilda qabul qilingan. 
Mamlakatimiz Evrosiyo va Markaziy Osiyoning deyarli qoq o‘rtasida joylashgan. Davlat 
chegaralarining umumiy uzunligi 6221 km bo‘lib, shundan 2203 km yoki 1/3 qismi Qozog‘iston 
Respublikasiga, 1721 km Turkmanistonga, 1161 km Tojikistonga, 1069 km Qirg‘izistonga va 
137 km Afg‘oniston Respublikasiga to‘g‘ri keladi. 
Respublika hududi g‘arbdan sharqqa 1425 kilometrga cho‘zilgan, shimoldan janubga 
bo‘lgan masofa esa 930 km. Eng baland nuqtasi Hazrati Sulton cho‘qqisi (Hisor tizmasi) – 
dengiz sathidan 4643 m balandlikda, eng past nuqtasi Mingbuloq cho‘kmasi (Qizilqum cho‘li) – 
minus 12 m. Mamlakatimizning eng shimoliy nuqtasi Ustyurt platosining Orol dengiziga tutash 
qismida, 45
0 
36
I
sh.k., janubiy nuqtasi Termiz shahri yaqinida - 73
0 
10
I
sh.k., g‘arbiy nuqtasi 
Ustyurtda - 56
0 
00
I
shq.u. va sharqiy nuqtasi Andijon viloyatining chekkasida 73
0 
10
I
shq. 
uzoqlikda joylashgan. 
O‘zbekiston tabiiy, iqtisodiy hamda siyosiy geografik o‘rnining eng muhim xususiyati 
uning Dunyo okeanidan uzoqda, Evrosiyo materigining ichkarisida joylashganligidan iboratdir. 
Bunday geografik o‘rin nafaqat mamlakat iqlimining shakllanishida, balki uning ijtimoiy-
iqtisodiy va geosiyosiy rivojlanishiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Bu esa umumgeografik 
qonuniyatlardan biridir. 
Eng avvalo ta’kidlash joizki, O‘zbekiston hududining “markaziy” geografik o‘rni 
o‘tmishda, xususan xalqaro ahamiyatga ega bo‘lgan Buyuk Ipak yo‘lida, uning asosiy bog‘lovchi 
bo‘g‘inlaridan biri sifatida rivojlanishida katta ahamiyat kasb etgan. YUrtimizning jahon 
madaniyati, fani va iqtisodiyoti taraqqiyotiga ta’siri aynan shu davrda yuqori bo‘lgan. Hozirgi 
sharoitda, ya’ni “Okean sivilizatsiyasi” bosqichida respublikaning quruqlik ichkarisida 
joylashganligini birmuncha qiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. Bu erda