Maktabgacha va asosiy
o‘rta ta’limda darsliklar va boshqa o‘quv materiallari bepul
tarqatiladi, maktabdan uzoqda yashovchi
o‘quvchilar uchun kundalik ovqatlanish va
transport xarajatlari davlat tomonidan qoplanadi.
O‘rta va oliy o‘quv yurtlarida darsliklarni
o‘quvchilarning o‘zlari yoki ularning ota-onalari sotib oladilar, biroq bu bosqichlarda ham
ta’lim bepulligicha qoladi. Bundan tashqari, Finlyandiyada barcha uchun to‘liq ta’lim olish
imkoniyatini ta
’minlash maqsadida ta’lim grantlari va kreditlar tizimi yaratilgan.
Finlyandiya
hukumati yuqori
o‘rta maktab, kasb-hunar ta’limi yoki oliy ta’lim
muassasalarida kunduzgi
o‘qish uchun moliyaviy yordam dasturlarini taklif etishi mumkin.
(Finnish Education in a Nutshell 2017, 6.)
Gender tenglik
Finlyandiyada
o‘g‘il bolalar ham, qizlar ham ta’lim olishda teng huquqlarga ega
ekanligi va ular bir maktabda birga
o‘qitilishi hammaga ma’lum. Ko‘p hollarda
Finlyandiyada qizlar ta’lim sohasida o‘g‘il bolalarni ortda qoldiradi. IHTT (Iqtisodiy
hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti)
a’zolari orasida o‘tkazilgan 2016-yildagi PISA (Xalqaro
o‘quvchilarni baholash dasturi) testi natijalari Finlyandiya
ilm-fan sohasida yuqori
o‘rinlardagi ishtirokchilar orasida qizlar soni o‘g‘il bolalarga qaraganda sezilarli darajada
k
o‘p bo‘lgan yagona mamlakat ekanligini ko‘rsatdi (OECD 2016, 80). 2015-yilgi Xalqaro
matematika va tabiiy fanlarni oʻrganish tendensiyalari (TIMSS) natijalariga koʻra,
finlyandiyalik 4-
sinf oʻquvchi qizlari ham matematika, ham tabiiy fanlar boʻyicha oʻgʻil
bolalarga qaraganda yuqori ballarni t
o‘pladi (Mullis & al. 2015). Shunga qaramay, finlar
bu vaziyatni gender tengligi muammosi sifatida k
o‘rishadi. Finlyandiyada maktablar o‘g‘il
bolalarni yetarli darajada q
o‘llab-quvvatlayaptimi yoki yo‘qmi degan savol bugungi kunda
milliy darajada muhokama qilinmoqda.
Maxsus ehtiyojga ega
o‘quvchilar
Tenglik tamoyili ijtimoiy va moliyaviy kelib chiqishi turli darajada b
o‘lgan o‘quvchilar
va talabalar yoki gender muammolari bilan cheklanmaydi.
Darhaqiqat, tenglik
g‘oyasi
Finlyandiyaning turli xil ta
’lim ehtiyojiga ega bo‘lgan o‘quvchilar va talabalarni qo‘llab-
quvvatlashga k
o‘p sarmoya kiritishining asosiy sababidir. Finlyandiyada har bir o‘quvchi
va talaba bir xil ta
’lim olish huquqiga ega.
Fin
ta’limidagi hozirgi eng asosiy maqsad shuki, har bir o‘quvchining salohiyatini
maksimal darajada oshirish kerak. Bu puxta maslahatlashuv va t
o‘g‘ri yo‘naltirishni talab
qiladi. Maslahatlashuv va t
o‘g‘ri yo‘naltirishning maqsadi - o‘quvchilar va talabalarni
q
o‘llab-quvvatlash, yordam berish va ularning barchasi ta’lim jarayonida iloji boricha
yaxshi natijalarga erishishlari hamda
o‘zlarining keying akademik va professional faoliyati
b
o‘yicha tegishlicha maqbul qarorlar qabul qilishlari uchun yordam berishdir. (Finnish
Education in a Nutshell 2017, 7-8.)
Finlyandiyada
barcha
o‘qituvchilar, shuningdek muassasalardagi boshqa ta’lim
xodimlari
o‘quvchilarni to‘g‘ri yo‘naltirish va maslahat berish uchun mas’uldirlar.
O‘qituvchilar o‘quvchilar va talabalarga individual shaxs sifatida munosabatda bo‘lishlari
lozim. Shuningdek, ularning
o‘z imkoniyatlariga muvofiq harakat qilishlariga yordam
berishlari kerak. Barcha
o‘quvchilar va talabalar ta’lim olish jarayonida yordam olish va
tomonidan moliyalashtiriladi va bu maktablarda
o‘qish uchun to‘lov olishga ruxsat etilmaydi (Finnish
Education in a Nutshell 2017 yil, 10-11).
q
o‘llab-quvvatlanish huquqiga ega. Bu yordam alohida ko‘rsatma olish yoki o‘quvchining
maxsus ehtiyojlarini q
o‘llab-quvvatlash ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.
Maqsad shundaki,
har bir
o‘quvchi muvaffaqiyatga erishishi va o‘rganish zavqini his qilishini ta’minlash bu
harakatlarning bosh maqsadidir. (Finnish Education in a Nutshell 2017, 7-8.)
Milliy ozchilik va muhojirlar
Mamlakat aholisining katta qismi finlardan tashkil topgan b
o‘lsa-da, Finlyandiya
tenglikni ta’minlash nuqtai nazaridan til yoki etnik jihatdan milliy ozchilik va muhojirlar
huquqlarini ham hisobga oladi. Finlyandiyada til yoki etnik jihatdan milliy ozchilik va
muhojirlarni q
o‘llab-quvvatlash bo‘yicha keng ko‘lamli sa’y-harakatlar olib borilmoqda.
Mamlakatda ikkita rasmiy til bor: fin va shved. Taʼlim ikkala tilda ham olib boriladi. Asosiy
va t
o‘liq o‘rta ta’lim o‘quvchilarining taxminan besh foizi ta’lim shved tilida olib boriladigan
maktablarda
o‘qiydi. Oliy taʼlimda ham mashg‘ulotlar har ikkala tilda birdek olib boriladi.
(Finnish Education in a Nutshell 2017, 8.)
O‘z ona tilini o‘rganish huquqi kichikroq milliy til guruhlarida ham hisobga olinadi.
Mahalliy hokimiyat organlari
Laplandiyaning sami tilida s
o‘zlashadigan hududlarida
ta’limni sami tilida tashkil etishlari shart. Ta’lim beruvchilar o‘qitishni roman va sami kabi
tillarda tashkil qilish, shuningdek, migrantlar farzandlarining
o‘z ona tilisida ta’lim
olishlarini tashkil qilish uchun hukumatdan q
o‘shimcha mablag‘ olishlari mumkin. Barcha
migrantlar uchun asosiy yoki t
o‘liq o‘rta ta’limga tahsil olishlari uchun tayyorlov kurslari
tashkil etiladi. (Finnish Education in a Nutshell 2017, 8-9.)
Shuni ta
’kidlash kerakki, Finlyandiya ta’limidagi tenglik shunchaki qog‘ozdagi gap
emas. Tenglik turli siyosiy qarorlarda
o‘z ifodasini topishi bilan bir qatorda Fin ta’limining
amaldagi
kundalik jarayonlarida ham t
o‘liq namoyon bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
