O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Neftning kirishishi
– neft yuqoriga ko‘tarilayotganda gazsizlanishi va t-raning pasayishi 
tufayli uning hajmini kamayishi. N.k. neftning qatlam tavsiflovchilaridan biri 
hisoblanadi. N.k. quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: V
k
-V
yu
/V
k
=1-1/b, bunda V
k
va V
yu
– 
neftni mos holda qatlamdagi va yer yuzasidagi hajmlari (hajm koeffitsiyenti); b – qatlam 
neftining hajm koeffitsiyenti. 
Neftning fraksion tarkibi
– neft va neft mahsulotlarini haydash (distillyatsiya qilish)da 
ajratiladigan fraksiyalar nisbatini ifodalaydigan ko‘rsatkich. Fraksiya miqdori va 
ularning qaynash temperaturasi chegaralari neftni haydash maqsadi va usullariga bog‘liq. 
Standart usullardan tashqari N.f.t. laboratoriya sharoitida ham aniqlanadi, unda LAFS, 
SIATIM va boshqa asboblardan foydalaniladi. 
Neft konlarini ishlashga tayyorlash
- sanoat ahamiyatiga molik kon (uyum)larda 
bajariladigan geologik razvedka ishlarining oxirgi bosqichi. 
Neft olishni jadallashtirish metodlari – qatlamni neft bera olishlik imkoniyatini oshirish 
metodlari: a) neftni dinamik siqib chiqarish (porshinli samarani yuzaga keltirish); b) 
qatlam flyuidining fizik kimyoviy xususiyatiga ta’sir etish; d) qatlamning fizik 
xususiyatlariga ta’sir etish. 
Neft uyumlarining ishlash rejimlari
– uyumda ishlayotgan quduqlar tomon suyuqlik 
va gaz oqimini harakat keltiruvchi kuchlar rejimi. Neft uyumlarining ishlash rejimini 
to`rt: suv bosimli, gaz bosimli, gaz va gravitatsion tipi ajratiladi. 
Neftli qatlamni yer ostida gazlantirish
– zaxirasi kamayib borayotgan konlarda neft 
olishni ikqilamchi usuli. Bo‘lar quyidagilardan iborat: a) haydash quduqlari yordamida 
qatlamga havo kiritish orqali neft qatlamida yonuvchi uchoklar hosil qilinadi. Bunda 
qatlamdagi neftni bir qismi yonadi, ko‘p qismi esa yengil fraksiyalarga parchalanadi va 
ular qo‘shni ishlatish quduqlari orqali tortib olinadi; b) haydash quduqlari tubida 
yonuvchi uchoklar vujudga keltiriladi, yer yuzasida qizdirilgan havo qatlamga haydaladi.