3- мавзу. Билиш назарияси Режа

Конкрет ва абстракт ҳақиқат. 
Агар ҳақиқатга жараён деб қараб унга унинг ривожланиши 
нуқтаи назаридан ёндашиладиган бўлса, бу ҳолда конкрет ҳақиқатга абстракт ҳақиқат қарама-
қарши қўйилади. 
Абстракт ҳақиқат
– бу тўлиқ бўлмаган, ривожланмаган, биртомонлама 
ҳақиқат, 
конкрет ҳақиқат
эса, аксинча, - тўлиқ, ривожланган, кўптомонлама ҳақиқат. Ҳар қандай 
ҳақиқат, у билиш жараёнида ривожланиб борганлиги сабабли, абстрактликни ҳам, конкретликни 
ҳам ўз ичига олади. Ҳақиқат ўз ривожининг кейинги босқичига нисбатан абстракт ва илгариги 
ривожланиш босқичига нисбатан конкретдир. Ҳақиқатга дарҳол эришиб бўлмайди; унга эришиш 
билишнинг қийин, кўп босқичли жараёнидир. 
Дунёни билиш – бу нафақат назарий, балки ҳаётий, амалий жараёндир. Фалсафий нуқтаи 
назардан қараганда, 
инсониятнинг амалиёти – бу инсониятнинг табиатни онгли равишда ва 
мақсадга мувофиқ тарзда ўзгартиришга қаратилган фаолиятидир, бу инсониятнинг ижтимоий-
тарихий шароитлар билан бирга қаралган меҳнат жараёнидир
.
Амалиёт назарий билимдан юқори туради. У нафақат умумийлик, балки бевосита воқелик 
ҳислатига эга. Амалиёт – бу воқеликни инсоният олдида турган мақсадларга мувофиқ тарзда 
узлуксиз ўзгартириш жараёнидир. Агар жамиятда бирон-бир амалий эҳтиёж пайдо бўлса, бу 
билиш жараёнига ўнлаб университетларга қараганда кўпроқ асос бўлади, чунки 
амалиёт 
эҳтиёжлари илмий билишнинг ўзини олға силжитади
. 
Амалиёт билиш ҳақиқатлигининг асосий нуқтаси, ҳаракатлантирувчи кучи, мақсади ва 
мезонидир.
Ижтимоий амалиёт инсон билишининг мақсади ҳамдир. Чунки инсон ўз билиши 
натижаларидан, ҳосил қилган билимларида доимо ўз амалий ижтимоий фаолиятларида ўз 
мақсадларини амалга ошириш учун фойдаланади. Шу асосда улар ўз олдиларига қўйган 
мақсадларини амалга оширадилар. 
 
Назорат саволлари: 
1.
Гносеология қандай фан? 
2.
Билишнинг объекти ва субъекти деганда нимани тушунасиз? 
3.
Интуиция нима? 
4.
Оламни ўрганишда ҳиссий ва ақлий билишнинг роли қандай? 
5.
Илмий билиш методлари ҳақида биласизми? 
6.
Билишда ҳақиқатнинг роли қандай? 
7.
Билишда назария ва амалиёт бирлигини тушунтиринг.