3- мавзу. Билиш назарияси Режа

---

3- мавзу. Билиш назарияси
 
Режа
: 
1. Билиш ва унинг турлари.
2. Илмий билиш, унинг шакллари ва усуллари.
3. Фалсафий методлар. 
4. Билишда ҳақиқат ва амалиётнинг ўрни 
 
 
Таянч сўзлар:
билиш, Гносеология, билишнинг объекти, билишнинг субъекти, билишнинг 
предмети, гностиклар, агностиклар, скептиклар, хиссий билиш, сезги, идрок, тасаввур, рационал 
билиш, тушунча, хукм, хулоса, интуиция, ғойибона билиш, қалбан билиш, кундалик билиш, 
назарий билиш, муаммо, гипотеза, назария, илмий башорат, рационал методлар, иррационал 
методалар, верификация, тушуниш, тушунтириш, кузатиш, тажриба, эксперимент, диалектика, 
метафизика, софистика, синергетика, эклектика, нигилизм, ҳақиқат, мутлоқ (абсолют) ҳақиқат, 
нисбий ҳақиқат, догматизм, релятивизм. 
1. Билиш ва унинг турлари. 
Билишнинг моҳияти, шаклланиш ва ривожланиш қонуниятлари, хусусиятларини ўрганиш 
фалсафа тарихида муҳим ўрин эгаллаб келмоқда. Инсон ўз билими туфайли борлиқ, табиат, 
жамиятни ва ниҳоят, ўз-ўзини ўзгартиради. Билишга қаратилган инсон фаолиятини ва уни амалга 
оширишнинг энг самарали усулларини тадқиқ этиш фалсафа тарихида муҳим аҳамиятга эга. 
Фалсафанинг билиш масалалари ва муаммолари билан шуғулланувчи махсус соҳаси гносеология 
деб аталади. 
Билиш нима?
Билиш инсоннинг табиат, жамият ва ўзи тўғрисида билимлар ҳосил қилишга 
қаратилган ақлий, маънавий фаолият туридир. Инсон ўзини қуршаб турган атроф-муҳит тўғрисида 
билим ва тасаввурга эга бўлмай туриб, фаолиятнинг бирон-бир тури билан муваффақиятли 
шуғуллана олмайди. Билишнинг маҳсули, натижаси илм бўлиб, ҳар қандай касб-корни эгаллаш 
фақат илм орқали рўй беради. Шунингдек, билиш инсонгагина хос бўлган маънавий эҳтиёж, 
ҳаётий заруриятдир. 
Инсоният кўп асрлар давомида орттирган билимларини умумлаштириб ва кейинги авлодларга 
бериб келганлиги туфайли ҳам ўзи учун қатор қулайликларни яратган. Инсон фаолиятининг ҳар 
қандай тури муайян илмга таянади ва фаолият жараёнида янги билимлар ҳосил қилинади. 
Билишнинг икки шакли: