Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

O’rab oluvchi temiratki
- teriga vezikulyoz toshmalarning toshishi va nerv 
tolalarining zararlanishi tufayli og’riq’ sindromi bilan xarakterlanuvchi virusli 
kasallik bo’lib, q’o’zg’atuvchisi Varicella zoster hisoblanadi. 
Gerpes haq’idagi birinchi ma’lumotlar eramizdan ancha oldin aniq’langan. 
Gerpes nomi grekcha "herpete" so’zidan olingan bo’lib, "o’rmalash" degan 
ma’noni bildiradi. Ushbu ma’no kasallik rivojlanishini klinik tasviri bilan bog’liq’, 
bunda pufakchalar nerv oxirlari yo’li bo’yicha bir chiziq’ bo’ylab tarq’aladi, 
"o’rmalaydi". Kasallik keng tarq’algan. Ko’pincha o’rta va katta yoshdagi 
odamlarda, kam hollarda bolalarda uchraydi. Sovuq’ q’otish, shamollash, stress 

---

196 
holatlari, og’ir kechuvchi somatik kasalliklar, operastiya va jarohatlar kasallikka 
olib keluvchi omillar hisoblanadi. Kasallikning yashirin davri o’rtacha 1 haftani 
tashkil etadi. 
Klinik manzarasi.
Kasallik kuchsiz q’ichishish, achishish, keyinchalik 
toshmalar toshishi bilan boshlanadi. Umumiy belgilardan holsizlik, tana 
haroratining ko’tarilishi kuzatiladi. Terida to’p-to’p bo’lib joylashgan, tiniq’ seroz 
suyuq’lik bilan to’lgan pufakchalar hosil bo’ladi.
Toshmalar o’chog’i atrofidagi 
teri q’oplamasi giperemiyalangan bo’ladi, keyinchalik vaq’t o’tishi bilan 
pufakchalar ichidagi suyuq’lik xiralashadi. 5-7 kundan so’ng pufakcha yoriladi 
yoki ko’chib tushadi. Ular o’rnida sariq’ yoki och jigarrang po’stloq’ hosil bo’ladi. 
Bu po’stloq’ 2-3 hafta saq’lanadi. Ko’pchilik hollarda pufakchalar epidermisda 
(terining eng yuza q’avatida) joylashadi. Shuning uchun ham po’stloq’ tushib 
ketgandan keyin toshmalar o’rnida giperpigmentastiya q’oladi va asta - sekin teri 
rangi me’yoriy ko’rinishga keladi. Lekin ba’zan, kasallikning notipik kechishi va 
ikkilamchi infeksiyaning q’o’shilishi natijasida jarayon terining chuq’urroq’ 
q’avatlarigacha o’tadi. Bunday hollarda chandiq’ hosil bo’ladi.
O’rab oluvchi temiratki ko’pincha simillovchi og’riq’ bilan kechadi. Bunga 
sabab virusning nerv hujayrasiga tropizmidir. Virus nerv tugunlarida yashaydi va 
sezuvchi nerv tolalari bo’ylab tarq’aladi (31-rasm).
Toshmalarning nerv tolalari 
bo’ylab toshishi ham shu bilan bog’liq’dir. Og’riq’ sindromi uzoq’ vaq’tgacha, 
ya’ni bir necha hafta, hatto bir necha oygacha davom etadi.