Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universiteti Tarix fakulteti Tarix

ruslar
yashardi.
Yangi shahar bilan Eski shahar oʻrtasida 
Anhor kanali chegara sanalgan
. 
Toshkentning mazkur qismi 1866–67 yillarda harbiy topograf 
M.N.Kolesnikov
tomonidan tuzilgan loyiha asosida bunyod etilgan. Loyihaga koʻra, beshta 
shohkoʻcha va yettita katta koʻcha hamda ularni bogʻlaydigan bir qancha 
koʻchalar yotqizilib, hudud toʻgʻri toʻrtburchakli kvartallarga boʻlingan.
Maʼlumki, Toshkent Turkiston general-gubernatorligining markazi boʻlgan, 
shu sababli vaqt mobaynida uning aholisi koʻpayib, shahar hududini kengaytirish 
zarurati paydo boʻlgan. Va 1870-yillardan boshlab Yangi shahar hududi, shu 
jumladan, undagi koʻchalar ham, harbiy injener 
A.V.Makarov
tuzgan loyihasi 
asosida qurila boshlangan. Endi shaharni Shibli arigʻidan Salor kanaligacha 
kengaytirish rejalashtirilgan edi. 
Yangi shahardagi ariqlar. 
Darxon arigʻi
– Salor kanalidan boshlanuvchi qadimiy ariq, yuqori oʻzani 
oʻtgan asrning 50-yillari oxirida tekislab yuborilgach, qolgan qismi Oqqoʻrgʻon 
kanalining chap shohobchasiga aylantirildi. Darxon arigʻining uzunligi 3,1 km., 
chap tomonga 8 ta va oʻng tomonga bitta shohobchalarga tarmoqlangan.“Darxon” 
gidronimi aslida “Darxon” toponimidan olingan. XX asr boshlarida Darxon arigʻi 
Salor kanalidan suv olgan va Yangi shahar hududida Salor yoʻnalishi boʻyicha, 

---

kanaldan uzoq boʻlmagan masofada shimoldan janubga yoʻnalishda oqqan va 
Oqqoʻrgʻon arigʻiga quyilgan. Oʻz yoʻlida Darxon arigʻi Ogorodnaya, 
Ogorodnaya 4 pr. (Ogorodnaya koʻchasi 4-tor koʻcha), Ogorodnaya 5 pr. 
(Ogorodnaya koʻchasi 5-tor koʻcha), Pushkin, Parkentskaya (Parkent) koʻchalari 
aholisini suv bilan taʼminlagan. 
Oqqoʻrgʻon arigʻi.
“Oqqoʻrgʻon” gidronimi shu shakldagi toponimdan 
hosil boʻlgan. XV asrda Toshkent atrofidagi mavzelardan biri Oqqoʻrgʻon deb 
atalgan. Mazkur ariq shu hududdan oqib oʻtgani sababli uning nomi bilan atalgan.
Salor arigʻi.
“Salor” gidronimi aslida Chirchiq daryosining tabiiy 
tarmogʻining nomi. Manbalarda u harbiy-tarixiy atama sifatida qayd etilgan.
Arabchada “solor” – “sipoh”, “sarkarda”, “bosh qoʻmondon”, “boshliq” 
degan maʼnoni anglatadi. Shuningdek, uning “podshoh” degan maʼnosi ham bor. 
Mazkur gidronimning paydo boʻlishi haqida bir nechta fikrlar mavjud: Salor – 
ushbu ariqni sipoh solor, yaʼni bosh qoʻmondon qazdirganini bildiradi. 
Muhammad Solih keltirgan rivoyatda Salor arigʻi Kaykobus va podshoh Salor 
zamonlarida qazdirilgan ariqning nomi va u (XIX asr 2-yarmida) shahardan 
chorak farsang (tahm.1,5 km.) janubdan oqib oʻtgan. Demak, “Salor” qadimgi 
podshohning ismi boʻlgan. Rivoyatdan ariqning nomi podshoh Salor ismidan 
olingan, deb taxmin qilish mumkin. Boshqa fikrga koʻra, “salor” – bu 
etnotoponim, qadimgi turkiy qabila nomidan olingan.